Roman Rudenko və Nürenberq Məhkəmə Prosesi

İkinci Dünya müharibəsindən sonra faşist Almaniyasının törətdiyi ağır cinayətlərin beynəlxalq hüquq müstəvisində qiymətləndirilməsi zərurəti yaranmışdır. Bu məqsədlə 1945 - 1946-cı illərdə Almaniyanın Nürenberq şəhərində Beynəlxalq Hərbi Tribunal fəaliyyət göstərmişdir. Bu prosesdə qalib dövlətlər - ABŞ, Böyük Britaniya, Fransa və SSRİ öz nümayəndələri vasitəsilə nasist rəhbərliyini mühakimə etmişdir. SSRİ adından çıxış edən əsas fiqurlardan biri görkəmli hüquqşünas və dövlət xadimi Roman Andreyeviç Rudenko olmuşdur. Roman Andreyeviç Rudenko 1907-ci ildə Ukraynanın Çerniqov vilayətində anadan olmuşdur. Gənc yaşlarından hüquq sahəsinə maraq göstərmiş, ali hüquq təhsili aldıqdan sonra prokurorluq orqanlarında fəaliyyətə başlamışdır. Onun peşəkar fəaliyyəti intizamı, hüquqi bilikləri və təşkilatçılıq qabiliyyəti ilə seçilmişdir. Qısa müddətdə SSRİ Prokurorluğunda məsul vəzifələrə irəli çəkilmişdir.1945 - 1946-cı illərdə keçirilən Nürenberq məhkəmə prosesində Roman Rudenko SSRİ-nin baş ittihamçısı kimi çıxış etmişdir. O, nasist Almaniyasının siyasi və hərbi rəhbərliyini sülhə qarşı cinayətlər, müharibə cinayətləri və insanlığa qarşı cinayətlərdə ittiham etmişdir. Rudenko xüsusilə SSRİ ərazisində törədilmiş kütləvi qırğınlar, mülki əhaliyə qarşı zorakılıqlar, əsirlərin məhv edilməsi, şəhər və kəndlərin dağıdılması faktlarını tribunal qarşısında sübutlarla təqdim etmişdir.

Roman Rudenkonun tribunal qarşısındakı çıxışları yalnız hüquqi deyil, eyni zamanda böyük siyasi və mənəvi əhəmiyyət daşıyırdı. O, faşizmin bəşəriyyət üçün yaratdığı təhlükəni açıq şəkildə göstərmiş, bu ideologiyanın beynəlxalq səviyyədə qınanmasının vacibliyini vurğulamışdır. Rudenko beynəlxalq hüquqda fərdi məsuliyyət prinsipinin möhkəmlənməsinə əhəmiyyətli töhfə vermişdir.

R. Rudenko Nürenberq məhkəmə prosesinin əsas simalarından biri kimi tarixə düşmüşdür.

Onun nitqləri hüquqi baxımdan sistemli, faktoloji cəhətdən zəngin və siyasi baxımdan təsirli olmuşdur.

Onun fəaliyyəti nəticəsində nasist Almaniyasının rəhbərliyi beynəlxalq hüquq qarşısında cavab vermiş, müharibə cinayətlərinin cəzasız qalmayacağı sübuta yetirilmişdir. Rudenkonun hüquqi irsi bu gün də beynəlxalq ədalət və insan hüquqları sahəsində mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

Məhkəmə prosesindən sonra Roman Rudenko SSRİ Prokuroru vəzifəsinə qədər yüksəlmiş, ölkənin hüquq sistemində uzun illər fəaliyyət göstərmişdir. O, bir sıra dövlət mükafatlarına layiq görülmüş, hüquq sahəsində nüfuzlu şəxs kimi tanınmışdır. Roman Rudenko Nürenberq məhkəmə prosesinin tarixə düşmüş əsas fiqurlarından biri kimi qiymətləndirilir və onun fəaliyyəti beynəlxalq hüququn formalaşmasında mühüm rol oynamışdır.

İstifadə olunmuş mənbələr

1. Материалы Нюрнбергского международного военного трибунала (1945-1946 гг.)

2. Официальные архивные документы прокуратуры СССР

3. Научная литература по международному праву и Второй мировой войне.

Hazırladı:

Əsədov Seyyub Əsəd oğlu-Şirvan şəhər T. Bağırov adına 11 №-li tam orta məktəbin tarix müəllimi, “Ən yaxşı müəllim” müsabiqəsinin (2015-ci il), “Elektron Təhsil” Respublika Müsabiqəsi, “Təhsildə ən yaxşı İnternet resursları” nominasiyası qalibi (2017-ci il), Respublika “Pedaqoji Mühazirələr”inin (2003-cü il III dərəcəli Diplom və 2019-cu il Tərifnamə) təltifçisi, Təhsildə inkişaf və innovasiyalar üzrə IV qrant müsabiqəsinin (2020) qalibi (“V-XI siniflərdə tarix fənninin tədrisi metodikası” adlı metodik vəsait müəllifi).

İnternet resurs:

https://multiurok.ru/files/roman-rudenko-v-nurenberq-m-hk-m-prosesi.html