Ermənilərin yeganə prinsipi “ALIŞ -VERİŞ”

“Onların [ermənilərin] öz ticarətlərində rəhbər tutduqları yeganə prinsip siyasi iqtisadçılarımızın yeganə qanuni elan etdikləri “üstün ucuzluq” prinsipidir”. “Alish-Verish” [alış-veriş], alqı-satqı, hər bir başqa hissləri onlara hopdurur; həqiqətən, onların bundan başqa heç bir fikri yoxdur. Hətta onların məzar daşları da öz peşələrinin təsvirləri ilə bəzədilib və Konstantinopoldakı kilsələrində gördüyüm freskalarda mükafat və cəzalar həmişə onların bu həyatda əməl etdikləri peşələrdən götürülüb. “Mənfəət” və “zərər” ermənilərin təsəvvür edə bildiyi yeganə cənnət və cəhənnəmdir. Onların tarixçəsi çox ibrətamizdir, xüsusən də “alverçi xalqı”nın - epitet tətbiq olunduğu dövrdə ədalətsiz olsa da, hər keçən gün daha da aktuallaşır. İnsanın böyük və nüfuzlu ola biləcəyi ülvi hisslərdən, ən yüksək ictimai məziyyətlərdən məhrum olan ermənilər onları öz içərilərinə buraxanların hamısının lənətinə çevriliblər”.

Məhz onlar Türkiyədə uzun müddətdir ki, sərraf və ya sələmçilər sinfini - hakimiyyətin parazitlərini və zülmün çaqqallarını təşkil edirdilər. Onlar Çərkəzdə oxşar sənətkarlıqda çiçəklənirlər.  Kuban əyalətlərində, Zaduq, Xatuköy, Kərkenay və Demeqoy kəndlərində ayrı yaşayırlar və Rusiya ilə aktiv ticarət aparırlar, gəlirləri, şübhəsiz ki, ona verdiyi siyasi məlumatlarla əhəmiyyətli dərəcədə artır. Amma döyüşən Stratuköy, Şapsuq və Abboşax əyalətlərində onların oynamalı olduğu oyun daha mürəkkəb və təhlükəlidir. Güclü və narahat olan, şübhələri tez həyəcanlanan və hərəkətə keçən əhalinin ortasında, onların təhlükəsizliyinin yeganə şansı nüfuzlu rəislərlə əlaqə qurmaqdır, onların müdafiəsini onların korrupsiyasının kifayət qədər sübutu olan azadlıqla qaytarırlar.

Onların agentlikləri vasitəsilə Rusiya ölkədə baş verən hər şey haqqında məlumat alır və onun kommersiya layihələrinin həyata keçirilməsində əsasən asılı olduğu alətdir. Milli Şuranın ruslarla ticarətə qadağa qoyması ona ciddi zərbə oldu, lakin onun birbaşa işğalına imkan verilməsə də, ermənilər neytral vilayətlərdə açıq boşluq tapırlar və  dolayı kanallarla xain ticarət fəaliyyətini davam etdirirlər”.

Mənbə: J. A. Longworth, “A Year Among the Circassians”, vol. II

İnternet resursu:

https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid05UGwNMkqHAiukwnbsXSKZ7ZHkJ6p858RNpDKeYUR8LrdNEmiFGo66hUEq7S5o3Mbl&id=100069510697151

Rus dilindən tərcümə:

Əsədov Seyyub Əsəd oğlu-Şirvan şəhər T. Bağırov adına 11 №-li tam orta məktəbin tarix müəllimi, “Ən yaxşı müəllim” müsabiqəsinin (2015-ci il), “Elektron Təhsil” Respublika Müsabiqəsi, “Təhsildə ən yaxşı İnternet resursları” nominasiyası qalibi (2017-ci il), Respublika “Pedaqoji Mühazirələr”inin (2003-cü il III dərəcəli Diplom və 2019-cu il Tərifnamə) təltifçisi, Təhsildə inkişaf və innovasiyalar üzrə IV qrant müsabiqəsinin (2020) qalibi (“V-XI siniflərdə tarix fənninin tədrisi metodikası” adlı metodik vəsait müəllifi).