Axşam işdən qayıtdıqdan sonra uşağınıza veriləcək 10 sual

 

Pedaqoq Z. Qasımova uşağa bu cür vacib suallar verməyi təklif edir...

Axşamlar evə işdən yorğun gələndə övladımızdan nə soruşuruq?  “Məktəbdə vəziyyət necədir?”, “Dərslərini etmisənmi?”, “Evə hansı tapşırıq verilib?”.

İnanın, milyonlarla ana və ata eyni şeyi soruşur. Necə deyərlər, bunu başlayan biz deyildik. Lakin buna son qoya bilərik.

-“Qeyd etməyə bilmərəm ki, bu gün, xoşbəxtlikdən, bir çox valideynlər uşaqlarla etibarlı münasibətlərin qurulmasına getdikcə daha çox diqqət yetirirlər, bunları ”Учи.ру-nun təhsil psixoloqu və eksperti Zülfiyyə Qasımova deyir. Etibar və istilik öz-özünə yaranmır, uşağın şəxsiyyətinə, onun ehtiyaclarına, istəklərinə və təcrübələrinə qayğı göstərmək nəticəsində yaranır. Adi mücərrəd “necəsən?” adətən formal tərəfə - akademik performansa təsir göstərir. Bu cür söhbətlərdə uşağın şəxsi təcrübələri üçün praktiki olaraq yer qalmır. Fəaliyyətin nəticəsi və xarici qiymətləndirmə olduqca vacibdir.

- Bu suallar həmsöhbətin açılmasına kömək etmək məqsədi daşıyır. Söhbət zamanı heç nə sizi bir-birinizdən yayındırmasa yaxşıdır. Hətta 10 dəqiqəlik şəxsi diqqət uşağa göstərəcək ki, onu eşitmək sizin üçün vacibdir və siz birlikdə vaxta dəyər verirsiniz deyə- Zülfiyyə Qasımova vurğulayır. Yeri gəlmişkən, böyüklər üçün bir-birlərinə bu cür suallar vermək, rəsmi “necəsən?” ifadəsindənsə, hərarət və qəbul mühiti üçün daha faydalıdır. Z. Qasımava deyir:- “Həmsöhbətin təkcə söylədiklərinə  deyil, həm də emosiyalarını necə ifadə etdiyinə diqqət yetirin”. Müasir dünyada emosional intellekt bacarıqları uğurlu ünsiyyətin açarına çevrilir. DİALOQ NECƏ QURULMALIDIR

“Məxfi söhbətdə söhbətin istiqaməti vacibdir, bizim suallar siyahısı sizə onu düzgün verməyə kömək edir” deyir pedaqoq. Eyni zamanda uşağa, onun emosiyalarına diqqət yetirin: əgər o, hansısa hadisədən danışırsa, şəraiti yox, uşağın özü haqqında soruşun. Həmin an nə hiss edir, necə reaksiya verir, niyə başqa cür deyil, bunu etmək qərarına gəlib? Söhbəti gələcəyə yönəltmək faydalıdır: bu gün nə öyrəndiniz - sabah nə öyrənməyi planlaşdırırsınız? Bu gün nəyi işləmədin - sabah yenidən cəhd etmək istəyirsən?

Söhbət əsnasında tənqiddən, qiymətləndirmədən, qınamaqdan çəkinməyə çalışın - yanında günahkar və utanc hiss etdiyiniz bir insanla bir sirri bölüşmək istəmərsiniz. Ümumiyyətlə, özünüzü uşağın yerinə qoymaq çox faydalıdır: günün sonunda özünüz hansı suallara cavab vermək istədiyinizi, nələri bölüşmək istədiyinizi düşünün. Danışmaq istəyiniz olmayanda, yaxınlarınızın hansı reaksiyası sizi dəstəkləyir və söhbətə davam etməyə təşviq edir.  

- Bəzən valideynlər düzgün suallar verirlər, maraqlanırlar və dialoq qurmağa çalışırlar, lakin vacib bir şeyi unudurlar ki, bu da uşağın cavablarını dinləmək və sakit reaksiya verməkdir. Uşaqlar böyüklərin emosional təzahürlərinə inanılmaz dərəcədə həssasdırlar. Məktəbli eşitmək istədiyinizdən tamamilə fərqli bir şey söyləyəndə onların üz ifadələrinə baxmağa çalışın - üz ifadəsi şüursuz olaraq qəzəbi və ya şoku ortaya qoyur”. “Açıq olun və səmimi maraq göstərin, amma  uşağı kənarlaşdırmayın. Xüsusilə yeniyetməlik dövründə uşağın öz sirləri ola bilər - bu normaldır. Bu, onun şəxsiyyətinin vacib bir hissəsidir. Münasibətinizin isti və güvənli olması üçün uşağınız haqqında tamamilə hər şeyi bilməyiniz lazım deyil.

DÜZGÜN ZAMAN SEÇİN

- Sualı düzgün formalaşdırmaq kifayət deyil. Psixoloq Vasilisa Averyanova deyir ki, siz dialoqu lazımi vaxtda, lazımi yerdə və düzgün vəziyyətdə qura bilməlisiniz.  - Məsələn, səs-küylü küçə ilə gedəndə, dərsdən sonra yorğun və ac olanda uşaqdan heç nə soruşmamalısınız. Sakit və danışmağa hazır olduğu bir vaxtı gözləyin. Yaxşısı budur ki, bu söhbəti evdə, onun üçün rahat şəraitdə keçirəsiniz. Siz həmçinin uşaqları sevimli fəaliyyətlərindən “ayırmamalı” və suallar verməyə başlamamalısınız. O, sevimli cizgi filminə baxıb qurtarana qədər gözləyin. Təbii ki, suallarınızı verəndə hər şeyi bir kənara qoyun, dialoqla səmimi maraqlanın və özünüzlə ünsiyyətə hazır olun. Oğlunuzun və ya qızınızın mimikasına və intonasiyasına diqqət yetirin. Hətta bir hecalı cavabda da bir çox duyğuları tapa bilərsiniz. Yalnız valideyn deyil (bəzən bu roldan çıxmağa dəyər), həm də anlayışlı bir dost olun. Sonra uşağın sizə necə açılacağına təəccüblənəcəksiniz.

Yeri gəlmişkən, söhbətdən sonra uşağa səmimiyyətinə görə təşəkkür etməyi unutmayın - bunu eşitməyin sizin üçün dəyərli olduğunu söyləyin və onun fikirlərini bölüşdüyünə sevindiyinizi göstərin. Uşağınızı qucaqlamaq çox uyğun olardı - xüsusən də onda güclü hissləri oyandıran bir şey bölüşürsə.

KONKRET

Nə soruşmalı:

1. Bu gün necəsən?

2. Mənimlə bölüşmək istədiyiniz bir şey varmı? / ...gün ərzində baş verən bir şey haqqında danışmaq istəyirsənmi?

3. Bu gün yeni/əyləncəli/maraqlı nə oldu?

4. Bu gün nə öyrəndin? Bu bilikdən necə istifadə edəcəksən?

5. Bu gün nələrlə tanış oldun?

6. Bu gün dostlarınla ​​nə oynadın?

7. Bu günün ən xoşbəxt anı hansı idi?

8. Bu gün hər hansı bir uğursuzluq yaşadınmı? Sənə nə kömək etdi?

9. Bu gün nə ilə fəxr etdin? Buna necə nail oldun?

10. Bu gün nə xəyal etdin?

Mənbə: https://bit.ly/4flcYSS

Rus dilindən tərcümə etdi:

Əsədov Seyyub Əsəd oğlu-Şirvan şəhər T. Bağırov adına 11 №-li tam orta məktəbin tarix müəllimi, “Ən yaxşı müəllim” müsabiqəsinin (2015-ci il), “Elektron Təhsil” Respublika Müsabiqəsi, “Təhsildə ən yaxşı İnternet resursları” nominasiyası qalibi (2017-ci il), Respublika “Pedaqoji Mühazirələr”inin (2003-cü il III dərəcəli Diplom və 2019-cu il Tərifnamə) təltifçisi, Təhsildə inkişaf və innovasiyalar üzrə IV qrant müsabiqəsinin (2020) qalibi (“V-XI siniflərdə tarix fənninin tədrisi metodikası” adlı metodik vəsait müəllifi).

İstinad:

https://multiurok.ru/files/axsam-isd-n-qayitdiqdan-sonra-usaginiza-veril-c-k.html