İnsan Yaradanın kölgəsidir

 

Mixael Laytman yazır:

İnsan Yaradanın kölgəsidir

“Ali aləmlərin dərk edilməsi” kitabından fraqmentlər

Yaradanın bizi razı salmaq üçün hansı səbəblə yaratması sualına cavab verə bilmərik, çünki bu sual yaradılışın başlanğıcından əvvəlki prosesə aiddir və biz,  bizə vəhy olunanların maksimumunu, yəni bundan sonrasını dərk edirik. Yaradılışı dərk etdiyimiz ilk addım Yaradandan gələn həzz  hissidir. Ona görə də Onu dərk edənlər yaradılış məqsədini “Yaradanın məxluqları sevindirmək istəyi” adlandırırlar. Bu səviyyədən yuxarı olan bütün suallar bizim qavramamız xaricindədir. İnsan daim yadda saxlamalıdır ki, bizim bütün anlayışlarımız və biliklərimiz yalnız şəxsi dərkdən qaynaqlanır. Bizdə olan yeganə şey həzz almaq istəyimizdir. Bədənimizin, onun qabiliyyətlərinin, zehnimizin, bütün tərəqqilərimizin hamısı bizim yaratdığımız, icad etdiyimiz, axtardığımız, zəruri, dəbli, hörmətli və s. kimi qəbul etdiyimiz müxtəlif obyektlərdən həzz almaq istəyimizə xidmət etmək üçündür. Bütün bunlar, harada olmağımızdan asılı olmayaraq, hər zövqə və davranışa görə daim həzz ala bilmək üçündür. Zövq almaq istəyinin sonsuz müxtəlifliyindən şikayət edə bilmərik. Yaradanın tək yaratması kifayət idi ki, daha sonra özümüzü müstəqil (arzu edən) varlıqlar kimi hiss edək və yeganə instinktimiz - maksimum həzzi seçmək instinkti əsasında müstəqil hərəkət edə bilək. Maksimum həzzin seçimi bütün zehni, şüuraltı, fiziki, əxlaqi və bir çox digər məlumatların, imkanların, yaddaşın bütün səviyyələrdə - atomik, molekulyar, bioloji, heyvani-cismani və digərlərindən tutmuş ağılımızın ən yüksək qabiliyyətlərinə qədər cəlb edilməsi ilə baş verir. Sadə bir misal: insan pulu sevir, amma ölüm təhlükəsi altında bütün var-dövlətini quldura verməyə hazırdır. Beləliklə, o, həyatda qalmaq üçün bir ləzzəti - var-dövlətdən - başqasına, daha da böyük zövqə dəyişir. İnsan sonda indiki halı ilə müqayisədə fayda verəcəyinə əmin deyilsə, bir əməli yerinə yetirmək qeyri-mümkündür. Üstəlik, qazanc hər hansı formada, istənilən formada ola bilər, amma əsas odur ki, son həzz indiki həzzdən daha çox olsun. Yalnız bundan sonra insan nə isə edə bilər. İnsanın eqoizmdən həzz alması, nəi isə qəbul etmək və ya fədakarlıqdan, bəxş etməkdən nə fərqi var? Məsələ burasındadır ki, eqoizmdən istifadənin qadağası eyni vaxtda hiss olunan utanc hissi ilə bağlıdır ki, bu da mütləq alıcıda yaranır. Amma əgər verənin xatirinə alırsa, heç utanmaz və bu zövq mükəmməldir. “Ümumi ruh” və ya “ilk insan” adlanan ilkin ruhi yaradılış Yaradandan böyük zövq alarkən öz planlarında belə bir inqilab edə bilmədiyi üçün 600.000 hissəyə (ruhlara) bölünmüşdür. Hər bir hissə, hər bir ruh eqoizm şəklində bir “yük” alır ki, onu da islah etmək lazımdır. Bütün hissələr düzəldildikdə, onlar yenidən “ ümumi islah edilmiş ruh”a birləşəcəklər. Ümumi ruhun bu vəziyyəti islahın sonu adlanır (“qmar tikkun”). Bu, bizim dünyamızda insanın  azacıq bir pulu oğurlamaqdan, kiçik bir həzzdən və ya cəza qorxusu və ya utancdan qoruya bilməsinə bənzəyir, lakin həzz onun bütün müqavimət qüvvələrindən daha böyükdürsə, sonra özünü saxlaya bilmir və oğurluq edəcəyinə əmin olur. Buna görə də, ruhu çoxlu hissələrə və hər bir hissəsini insan bədənində təkrar istifadə edilə bilən paltarlar şəklində bir çox ardıcıl iş mərhələlərinə və insanın hər bir vəziyyətini təbiətimizi dəyişdirmək arzusunda bir çox eniş-yoxuşlara ayıraraq, eqoizmə qalib gəlməyimiz üçün Yaradan bizə azad iradə şərtləri verir. Eyni zamanda, biz dünyanın mənzərəsini sırf fərdi olaraq qavrayırıq və baş verən hər şeyə öz şərhimizi veririk. “Nə qədər insan, bu qədər fikir” qaydası hər birimizin unikallığını vurğulayır. Buna görə də, hisslərini dinləyən insan “insan Yaradanın kölgəsidir” prinsipinə uyğun olaraq Yaradanla dialoqa başlaya bilər. Yəni, kölgə insanın hərəkətinə uyğun hərəkət etdiyi kimi, kölgənin bütün hərəkətləri də yalnız insanın hərəkətlərini təkrarlayırsa, insanın daxili hərəkətləri də  istəkləri, qavrayışları, bütün mənəvi mahiyyəti, dünyaya baxışı - təkrar hərəkətlər, arzular, şəxs - Yaradan münasibətlərindədir. Ona görə də insanda birdən-birə Yaradanı hiss etmək istəyi yaranarsa, dərhal başa düşməlidir ki, bu, onun heç bir hərəkətinin nəticəsi deyil, Yaradanın ona doğru bir addım atması və insanın cazibə, istək hiss etməsinin nəticəsidir. Yolun əvvəlində Yaradan insana hər fürsətdə müraciət edir, onda ruhi duyğulara həvəs yaradır. Amma hər dəfə Yaradan insana verilən cazibəyə insanın özündən eyni reaksiyanı gözləyir. Yəni insan anlasa ki, Yaradanı necə hiss etmək istəyirsə, Yaradan da onu hiss etmək istəyəcək və bu hissləri özündə inkişaf etdirib gücləndirməyə çalışırsa, bununla da Yaradana doğru hərəkət edə bilər. Qəlb adlanan istək və xassələr Yaradanla tam birləşir, bununla da insan, qəlbini Yaradanın nuru ilə doldurmağa şərait yaradır.

Mənbə: https://bit.ly/3qGPxiS

Rus dilindən tərcümə:

Əsədov Seyyub Əsəd oğlu - Şirvan şəhər T. Bağırov adına 11 №-li tam orta məktəbin tarix müəllimi, “Ən yaxşı müəllim” müsabiqəsinin (2015-ci il), “Elektron Təhsil” Respublika Müsabiqəsi, “Təhsildə ən yaxşı İnternet resursları” nominasiyası qalibi (2017-ci il), Respublika “Pedaqoji Mühazirələr”inin (2003-cü il III dərəcəli Diplom və 2019-cu il Tərifnamə) təltifçisi, Təhsildə inkişaf və innovasiyalar üzrə IV qrant müsabiqəsinin (2020) qalibi (“V-XI siniflərdə tarix fənninin tədrisi metodikası” adlı metodik vəsait müəllifi).