1989-cu ilin noyabrında xalqın iradəsini bir daha ifadə edərək Cənubi
və Şimali Azərbaycan arasında humanitar, mədəni, iqtisadi və qohumluq əlaqələrini
bərpa etmək məqsədilə sərhəd çəpərlərinin götürülməsi və mühəndis-texniki
qurğuların sökülməsi haqqında qərar qəbul edildi. Genişlənən demokratik hərəkatın
nəticəsində SSRİ-nin dövlət sərhədi boyunca çəkilən sərhəd çəpərləri söküldü. İlk
dəfə olaraq Arazın o tayında, bu tayında olan qohumların, həmvətənlərin ünsiyyət
imkanları yarandı, sadələşdirilmiş keçid məntəqələri təşkil edildi. 1989-cu il
dekabrın 31-i Dünya azərbaycanlılarının həmrəylik bayramına çevrildi. 31
dekabr- Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Günü bayramı dünyanın 70-dən çox
ölkəsində azərbaycanlılar tərəfindən qeyd olunur. Həmrəylik günü Azərbaycan
diasporu üçün ən mühüm bayrama çevrilib. ...Yeni il isə ikinci bayram kimi qeyd
olunur. Həmrəylik gününü hətta milliyyətcə azərbaycanlı olmayıb, lakin Azərbaycanda
doğulub böyümüş, Azərbaycan əsilli diaspor nümayəndələri də qeyd edirlər. Azərbaycanlılar
minilliklər boyu özlərinin doğma torpağı olan tarixi Azərbaycan ərazisində
yaşayaraq dünya sivilizasiyasına böyük töhfələr vermişlər. Müharibələr,
inqilablar, hərbi münaqişələr, dünyada gedən müxtəlif ictimai-siyasi proseslər
nəticəsində Azərbaycan parçalanmış, azərbaycanlıların bir qismi öz
yurd-yuvalarından didərgin salınmış, deportasiyalara məruz qalmış, bir-birindən
ayrı düşmüşdür. İş tapmaq, təhsil almaq məqsədilə doğma yurdu tərk edərək başqa
ölkələrdə qərar tutub yaşayan azərbaycanlılar da vardır. Beləliklə də, azərbaycanlılar
tarixi Azərbaycan torpaqlarından bütün dünyaya yayılmışlar. Hazırda onlar
dünyanın bir çox ölkələrində yaşayırlar. Rusiyada, Ukraynada, Müstəqil Dövlətlər
Birliyinin digər ölkələrində, Baltikyanı ölkələrdə, Avropada, Amerikada, Şərq
ölkələrində iri Azərbaycan icmaları yaranmışdır. Uzun zaman bir-birinə həsrət
qalan Azərbaycan millətinin Arazın hər iki sahilində sərhəd yürüşü - Şimali və
Cənubi Azərbaycan arasındakı sərhəd dirəklərini yıxması, o taylı - bu taylı
millətin həftələrlə Araz qırağında gecə-gündüz birləşmək şüarı əslində azərbaycanlıların
bir millət olduğunu dünya çapında bir daha canlandırmağa və Azərbaycanı bütövləşdirməyə
cəhd idi. Həmrəylik günü bu birləşmək istəyinin simvolik nişanıdır. 2001-ci il
noyabrın 9-10-da Bakıda Dünya Azərbaycanlılarının I Qurultayı keçirildi. Qurultay
soydaşlarımızın milli mənlik şüurunun güclənməsinə, müxtəlif ölkələrdə azərbaycanlı
icmalarının mütəşəkkilliyinin və fəallığının artmasına təsir göstərmişdir. Bu,
ölkənin ictimai-siyasi həyatında yeni bir hərəkat, dövlət siyasətinin yeni bir
istiqaməti idi. Həmin qurultayda Ulu Öndərin böyük iftixarla söylədiyi “Mən həmişə
fəxr etmişəm, bu gün də fəxr edirəm ki, mən azərbaycanlıyam!” kəlamı isə dillər
əzbərinə çevrilib. Qurultaydan sonra ümummilli lider Heydər Əliyevin 2002-ci il
5 iyul tarixli Fərmanı ilə xaricdəki soydaşlarımızla əlaqələrin genişləndirilməsi
və inkişaf etdirilməsi məqsədilə Xarici Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş
üzrə Dövlət Komitəsinin (hazırda Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi) yaradılması,
həmin il dekabrın 27-də isə soydaşlarımızla bağlı dövlət siyasəti haqqında
Qanunun qəbul edilməsi dünya azərbaycanlılarının milli birliyi və təşkilatlanması
prosesini daha da gücləndirdi. Dünya azərbaycanlılarının milli birliyinin
ideoloqu, təbliğatçısı və təşkilatçısı olan Ulu Öndərimiz xarici dövlətlərə səfərləri
zamanı proqramının zənginliyinə, iş gününün gərginliyinə baxmayaraq həmin ölkələrdə
yaşayan, fəaliyyət göstərən həmvətənlərimizlə görüşlərə də mütləq vaxt ayırır,
onların problem və qayğıları ilə yaxından maraqlanır, daha sıx təşkilatlanmaları
üçün dəyərli tövsiyələr verirdi. Yorulmaz fəaliyyəti ilə Heydər Əliyev siyasi fəlsəfəsinə,
onun liderlik məktəbinə söykənən Prezident İlham Əliyev Ulu Öndərin bu sahədəki
xidmətlərini uğurla davam etdirir. Dövlətimizin başçısının “Dünya azərbaycanlılarının
II qurultayının keçirilməsi haqqında” 2006-cı il 8 fevral tarixli Sərəncamına
uyğun olaraq, həmin il martın 16-da Bakıda keçirilən növbəti mötəbər toplantı
xaricdə yaşayan azərbaycanlıların diaspordan lobbiyə çevrilməsi istiqamətində
yeni addım olmuş, ölkəmizlə bağlı həqiqətlərin dünya ictimaiyyətinə
çatdırılması işində əhəmiyyətli rol oynamışdır. 2007-ci il martın 9-da Bakıda
keçirilən Azərbaycan və Türk diaspor təşkilatları rəhbərlərinin birinci forumu
isə bütün türkdilli xalqların həyatında mühüm hadisəyə çevrilmiş, Azərbaycan
Prezidenti İlham Əliyevin türk dünyasının birliyinə verdiyi əhəmiyyətin parlaq
təzahürü kimi tarixə düşmüşdür. Diasporumuzun təşkilatlanması prosesi bu gün
daha sürətlə gedir. Dünya Azərbaycanlılarının I qurultayında yaradılmış Əlaqələndirmə
Şurasının 2008-ci il dekabrın 18-də Bakıda keçirilmiş iclası, toplantıda “Dünya
Azərbaycanlılarının Xartiyası”nın qəbulu birlik və mütəşəkkilliyinin artması,
tarixi Vətənlə əlaqələrinin möhkəmlənməsi, diaspor potensialının möhkəm amilə
çevrilməsini göstərməklə yanaşı, müstəqil Azərbaycanın bütün dünya azərbaycanlıları
üçün cazibə mərkəzi olduğunu da bir daha təsdiqləyib. Həmrəylik günü milli
birlik, Azərbaycana məhəbbət, milli-mənəvi dəyərlərimizə hörmət, Vətənə
bağlılıq hisslərini özündə təcəssüm etdirir. Dövlətimizin diaspor siyasəti, həmvətənlərimizin
birlik və həmrəyliyinin möhkəmləndirilməsi, onların daha mütəşəkkil formada təşkilatlanması
prosesi özünün yeni mərhələsinə qədəm qoyub. 2022-ci il aprelin 22-23-də Şuşa şəhərində
Dünya Azərbaycanlılarının V Qurultayı -Zəfər Qurultayı keçirildi. Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Qurultayda geniş nitq söylədi. Zəfər
Qurultayında 65 ölkədən 400-dən çox diaspor nümayəndəsi və qonaq iştirak etdi. (Xatırladaq ki, Dünya Azərbaycanlılarının I
Qurultayı ümummilli lider Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə 2001-ci ildə, II
qurultay Prezident İlham Əliyevin Sərəncamına əsasən 2006-cı ildə, III qurultay
2011-ci ildə, IV qurultay 2016-cı ildə, V qurultay isə 2022-ci ildə
keçirilmişdir). Artıq dünya
azərbaycanlıları yaşadıqları ölkələrin sosial-iqtisadi, ictimai-siyasi və mədəni
həyatında daha fəal rol oynayır, respublikamızla qarşılıqlı əlaqələrin genişlənməsinə
böyük töhfə verir, Azərbaycan həqiqətlərinin dünya ictimaiyyətinə
çatdırılmasında, zəngin mədəni irsimizin təbliğində, təcavüzkar erməni dairələrinin
ideoloji təxribatlarının qarşısının alınmasında qətiyyət nümayiş etdirirlər. Onlar
Azərbaycan dövlətinin dəstəyi sayəsində qardaş və dost xalqların lobbi və
diasporları ilə səmərəli əməkdaşlığın qurulması sahəsində təsirli tədbirlər həyata
keçirir, Azərbaycan xalqının tarixini yazır və nəsillərdən-nəsillərə ötürürlər.
Həmrəylik Günü və Yeni iliniz mübarək!
İstifadə
edilmiş resurslar:
1.https://azertag.az/xeber/31_Dekabr_Dunya_Azerbaycanlilarinin_Hemreylik_Gunudur-1023873
2.https://az.wikipedia.org/wiki/Dünya_Azərbaycanlılarının_Həmrəylik_Günü
3.https://president.az/az/articles/view/55859