Valideynlərlə psixoloqun qarşılıqlı əlaqəsi

 

    Uşaqlar böyüdükcə valideynlər övladlarının gələcəyi, peşə seçimi və gələcək peşə təhsili yeri ilə bağlı daha çox narahat olurlar. Yeniyetmələrin peşə seçmələri ilə bağlı orta məktəb şagirdlərinin ailələri ilə psixoloqun qarşılıqlı əlaqəsinə ehtiyac vardır.

Orta məktəb şagirdlərinin ailələri ilə psixoloqun aşağıdakı əsas iş sahələrini ayırd etmək olar:

1.Valideyn yığıncaqlarında məktəblilərin peşəkar öz müqəddəratını təyin etmələrinin mümkün perspektivlərinin müzakirəsi. Bu görüşlərdə məktəbdə profil qabağı və profil hazırlığının seçilməsi, imtahanlara hazırlaşmaq üçün məktəb bazasında əlavə məşğələlərin keçirilməsi ilə bağlı ümumi məsələlər müzakirə olunur, həyata keçiriləcək peşəyönümü işləri ilə bağlı valideynlər də məlumatlandırılır. Belə ki, valideynlər yığıncağında şagirdlərin peşə yönümlülüyündə və onların imtahanlara hazırlanmasında məktəbin mövcud imkanları barədə valideynlərə ən dolğun məlumat vermək lazımdır. Qeyd edək ki, 9 və 11-ci sinif şagirdlərinin ailələri ilə işin bəzi özəllikləri var. Əgər 11-ci sinif şagirdinin ailəsi yalnız şagirdin peşəyönümü məsələsi ilə qarşılaşırsa, 9-cu sinifdə həm şagird, həm də valideynlər ya uşağın təhsilini məktəbdə davam etdirmək, ya da peşə təhsili almaq barədə qərar qəbul etməli olacaqlar. Çox vaxt, qarşıdan gələn imtahandan qorxan valideynlər, uşağın yaxşı irəliləyişinə və 10-cu sinfə getmək istəyinə baxmayaraq, uşağı məktəbdə əlavə təhsildən çəkindirirlər. Yaxud da əksinə, valideynlər övladını yalnız ona görə məktəbdə saxlamaq istəyirlər ki, onların nöqteyi-nəzərindən o, hələ “kiçik”dir və məktəbdə əlavə iki il ona “böyümək” imkanı verəcək. Şagirdlərin peşəyönümü işinin nəticələri uşağın gələcək təhsilinin tələsik və ya əsassız seçimi hallarını müəyyən etməyə və fərdi məsləhətləşmə formatında yaranan bütün sualları həll etməyə kömək edir.

2.Valideynlərlə işin interaktiv formaları. Bu formatda yeniyetmələrin gələcək həyat yolunu seçərkən ən çox qarşılaşdıqları problemləri valideynlərlə müzakirə etmək çox səmərəlidir. Məsələn, uşaq təhsil müəssisəsinə daxil ola biləcəyinə və bununla da arzuladığı peşəyə yiyələnə biləcəyinə əmin deyilsə, uşaq öz seçimini edə bilmirsə, valideynlərlə uşaq arasında peşə seçimi ilə bağlı fikir ayrılıqları varsa, problemlərin birgə müzakirəsi, uşaqla qarşılıqlı əlaqənin ən konstruktiv yollarının işlənib hazırlanması, öz valideynlərinin övladının gələcəyinə münasibətinin təhlili valideynlərə uşaqlarını daha yaxşı başa düşməyə, onlara lazımi kömək və dəstək göstərməyə imkan verir.

Valideynlərin fərdi məsləhətləşməsi. Bir qayda olaraq, valideynlər övladının peşəkar oriyentasiyası ilə bağlı öz mövqelərinin düzgünlüyünə şübhə olduqda və ya ailədə fikir ayrılıqları olduqda məsləhətləşməyə gəlirlər. Təhsil müəssisəsi və ya ixtisas seçimi ilə bağlı uşağın və valideynlərin rəyi fərqlidir. Ancaq orta məktəb şagirdinin valideynləri başqa bir səbəbdən psixoloqa gəlsələr də, uşağın gələcək həyat yolunu müəyyənləşdirmək mövzusu bu və ya digər şəkildə söhbət olaraq qalacaq. Fərdi konsultasiyanın məqsədi ailəni psixoloq nöqteyi-nəzərindən “düzgün” qərar qəbul etməyə inandırmaq deyil, çünki qərar həmişə şagirdin və ailənin ixtiyarındadır, əksinə, ailəni şagirdin vəziyyəti barədə mümkün qədər dolğun məlumatlandırmaqdır. Bu zaman şagirdin şəxsi, emosional xüsusiyyətləri, onun maraqları, peşə üstünlükləri və peşə seçiminə hazırlıq dərəcəsi, bu seçimin motivləri və s. barədə valideynlərə məlumat verilir. Psixoloqla birgə iş həm uşağa, həm də onun valideynlərinə uşağın gələcək həyat öz müqəddəratını təyin etmək məsələlərində daha yaxşı istiqamətləndirməyə, yeniyetmənin imkanları haqqında fikirlərini yeniləməyə və beləliklə, seçim zamanı daha optimal və balanslı qərar qəbul etməyə imkan verir.

Mənbə: https://nsportal.ru/shkola/materialy-dlya roditelei/library/2022/06/21/vzaimodeystvie-psihologa-s-roditelyami

 Materialı hazırladı: Əsədov Seyyub Əsəd oğlu - Şirvan şəhər T. Bağırov adına 11 №-li tam orta məktəbin tarix müəllimi, “Ən yaxşı müəllim” müsabiqəsinin (2015-ci il), “Elektron Təhsil” Respublika Müsabiqəsi, “Təhsildə ən yaxşı İnternet resursları” nominasiyası qalibi (2017-ci il), Respublika “Pedaqoji Mühazirələr”inin (2003-cü il III dərəcəli Diplom və 2019-cu il Tərifnamə) təltifçisi, Təhsildə inkişaf və innovasiyalar üzrə IV qrant müsabiqəsinin (2020) qalibi (“V-XI siniflərdə tarix fənninin tədrisi metodikası” adlı metodik vəsait müəllifi), Azərbaycan Respublikası “Təhsil Şurası” İB-nin İdarə Heyətinin üzvü