Mixael Laytman yazır...
Həyatımıza kənardan baxsaydıq, “azad seçim” kimi
qürurlu adlara layiq olan tək bir detal, tək bir hərəkət tapmazdıq. Keyfiyyətlərimiz
bizə doğuşdan verilir,  xarici hadisələr
və şərait bizim nəzarətimizdən kənardır. Əslində, biz daxildən və xaricdən gələn
impulsların qapalı bir dairəsində fırlanırıq. Şüurlu və ya şüuraltı olaraq
verdiyimiz hər bir reaksiya əvvəlcədən hesablana bilər. Axı, o, həmişə
sarsılmaz bir təmələ - zövq istəyi olan insan təbiətinə əsaslanır. Bu istək,
bir tərəfdən, yaxşı və “şirin” olana cəlb olunur, digər tərəfdən isə mənfilikdən
və “acılıqdan” qaçmağa çalışır. Deməli, hər şey həqiqətən əvvəlcədən
proqramlaşdırılıbmı? Bu deterministik reallıq mənzərəsində həqiqətən də bir az
azadlıq yoxdurmu?
Dəyişkən
tale 
Təbii ki, kabbalistlər belə bir təcili məsələni
gözardı edə bilməzdilər. Tədqiqatlarında onlar ardıcıl olaraq azad seçim şərtlərini
müəyyən etmiş və onun həyata keçirilməsini təkmilləşdirmişlər. Onların nəticələri
birmənalıdır: insan azadlığı yalnız insanın öz mühitini seçməsindədir.
XX əsrin böyük kabbalistlərindən biri olan Baal
Sulam “Azad iradə” adlı məqaləsində yazır:
“Azadlıq, insanda yaxşı düşüncələr oyadan kitabları
və müəllimləri seçmək azadlığıdır. Əgər insan bunu etməsə, ilk tanışlıq dairəsinə
düşəcək və daha çox sayda və daha çox xoşuna gələn təsadüfi və faydasız
kitablar oxuyacaq və nəticədə qaçılmaz olaraq pis bir mühitə düşəcək.” Bir
insanın bütün həyatı özünü tapdığı mühitdən asılıdır. Cahillər arasında hətta
müdrik insan belə tez bir zamanda adi insanların səviyyəsinə enəcək. Buna görə
də valideynlər haqlı olaraq övladlarının yaxşı dostlarla vaxt keçirməsini və
onları doğru yola yönəldəcək yaxşı müəllimlərlə tanış olmasını istəyirlər”.
Artıq uşaq olmasaq da, bizi qayğı və dürüstlüklə inkişaf etdirəcək müsbət
sosial mühit tapmağa çalışmalıyıq. Bəs belə bir mühiti haradan tapa bilərik? Belə
mühit mövcuddurmu? Yoxsa bəlkə də onu özümüz yaratmalıyıq? Əslində, azad seçim
birdəfəlik qərar deyil. Yaxşı bir mühit hər dəfə yenidən seçilməlidir. Yalnız
seçilməklə kifayətlənməməli, həm də yaradılmalı, gücləndirilməli və bütün
gücümüzlə ona bağlı qalmalıyıq. Bu, taleyin özüdür - əvvəlcədən müəyyən edilmiş
mühit deyil, özümüz seçdiyimiz mühitdir.
Bizi
nə hərəkətə gətirir?
Özümüzü vəziyyətləri diqqətlə təhlil edə və müstəqil
qərarlar qəbul edə bilən mürəkkəb varlıqlar hesab edirik. Lakin müstəqilliyimiz
sadəcə bir illüziyadır. Bunu elm adamları: psixoloqlar, sosioloqlar, neyrofizioloqlar
qəbul edirlər. Kabbalistlər də bu barədə yazırlar. “Hər bir fikir - hətta ən
kiçik düşüncə belə - insan beynində yaranır və insan və bütün canlılar üçün hərəkətverici
qüvvəni təmsil edir”. Baal Sulam. Özümüz üzərində qətiyyən heç bir nəzarətimiz
yoxdur. Biz və bütün kainat sistemi tək bir qüvvə - Təbiət tərəfindən idarə
olunur. Onu Ali qüvvə və ya Yaradan adlandırmaq olar, amma bu və ya digər şəkildə
bizi həyat yolunda istiqamətləndirən Odur. Bir gün o, bizi “yaxşı mühitə” -
daha doğrusu, sərbəst özünüdərk etməyimizi asanlaşdıran üç amilə gətirir. Bu üç
amil mentor, yoldaşlar və kitablardır. Birlikdə onlar aydın və rasional
metodologiya təşkil edirlər: kitablardan istifadə edən mentor insanı ətraf
mühitlə düzgün münasibətlər qurmağa yönəldir. Əvvəllər yoldaşlar gündəlik həyatda
tez-tez baş verdiyi kimi, yad, bəlkə də hətta bir-birlərinə qarşı ikrah hissi
keçirirdilər. Bəs nə edə bilərsiniz? Bütün insanlar bir kiçik planetdə
yaşayırlar. Beləliklə, aralarındakı bağ gücləndikdə, ortaq səyləri ürəkləri
bir-birinə bağlayan birlik qüvvəsi yaradır. Artıq onlar ortaq məxrəc tapa bilməmələri
səbəbindən bir-birlərini iti ucları ilə qaşıyan fərdlər toplusu deyillər. Xeyr,
indi onlar bir bütövdürlər və bu bütövlükdə hər biri öz potensialını tam şəkildə
dərk edir.
Baal Sulam bu barədə belə yazır:
“Qonşularına sevgi tapmaqla insan darısqal, əzab-əziyyət
dolu dünyasından geniş və əbədi bəxşiş dünyasına keçir”. 
Həyat
və Ölümdən yüksəkdə
Bu, başqa bir səviyyə, inkişafın yeni bir zirvəsidir.
Burada insan öz eqoist təbiətinin üzərindən yüksəlir, keyfiyyətcə fərqli,
ayrılmaz bir ölçüyə daxil olur. Bu, həyat və ölümün üzərindədir, indiki zamanın
anlaşılmaz nöqtəsindən yuxarıdadır, keçmişlə gələcək arasında yox olur, zaman,
hərəkət və məkan hissinin üzərindədir. İnsan ruhunun kökünə - mövcudluğunun uca
səbəbinə - açılır və sonra dünyanı “başdan-ayağa” görür. Yoldaşları ilə güclü,
mehriban əlaqə, qarşılıqlı qayğı hər bir insanı şəraitin daimi təzyiqindən azad
edir və onlara əsl azadlıq verir. Axı onlar indi ümumi sistemi görür və onu özləri
idarə edə bilirlər, bütün suallara cavab alırlar.
Həyatı
seçin
Bu, təbiətin daxili mexanizmidir: ətraf mühitin
müsbət təsiri yoldaşları istilik və inamla doldurur və aralarındakı birliyin
oyanması hər kəsə qayğı göstərə bilən sağlam bir cəmiyyət yaradır. İnsan bu
mühitdən “qidalanır” və başqalarına kömək etmək üçün ondan güc alır. Yalnız bu
cür münasibətlər bizə təbiətin gücünü təzahür etdirməyə imkan verir ki, bu da hər
birimizi nəhayət onun keyfiyyətlərinə uyğunlaşana qədər istiqamətləndirib.
Lakin bu gün biz gözəl sözlərlə gizlədilsə də, yalnız maddi dəyərləri təbliğ edən
bir cəmiyyətin əsiriyik. İstəsək də, istəməsək də, onun  əsiriyik.
Bu köləlikdən azad olmağın yolu insanın öz mühitini
seçməkdən keçir. Mən həqiqətən fərqli prinsiplərə tabe olmağa başlaya bilərəm,
gələcəyimi formalaşdıracaq insanları sərbəst şəkildə seçə bilərəm. Kabbala
insana bu işdə kömək edir, onları başqaları ilə həqiqi əlaqəyə doğru yönəldir
ki, birlik içində öz tam, sonsuz potensiallarını reallaşdıra bilsinlər. Təbiətin
bu təbəqəsi hələ də bizdən gizlidir, lakin o, həmişə bizim ixtiyarımızdadır və
xidmətimizdədir.
Rab Kuk yazır: “Kabbala bizə dünya birliyi və bu
parlaq yolda maneəsiz necə getməyi öyrədir”. 
Bunun üçün harasa  köçmək, köhnədən ayrılmaq və ya həyat tərzimizi
kökündən dəyişdirmək tələb olunmur. Azadlığımız əsas dəyərin insanlar arasında
birlik olduğu “yaxşı mühit”i tanımaqdadır. Amma heç kimin hesabına və ya heç
kimə qarşı deyil, hamının xeyrinə  olan
birlik. Sonra qalan tək şey bu təmiz havanı tədricən həyatımıza buraxmaqdır.
Mənbə:
Rus dilindən tərcümə:
Əsədov Seyyub Əsəd oğlu-Şirvan şəhər T. Bağırov
adına 11 №-li tam orta məktəbin tarix müəllimi, “Ən yaxşı müəllim” müsabiqəsinin
(2015-ci il), “Elektron Təhsil” Respublika Müsabiqəsi, “Təhsildə ən yaxşı
İnternet resursları” nominasiyası qalibi (2017-ci il), Respublika “Pedaqoji
Mühazirələr”inin (2003-cü il III dərəcəli Diplom və 2019-cu il Tərifnamə) təltifçisi,
Təhsildə inkişaf və innovasiyalar üzrə IV qrant müsabiqəsinin (2020) qalibi
(“V-XI siniflərdə tarix fənninin tədrisi metodikası” adlı metodik vəsait müəllifi).


UNESCO Beynəlxalq Mərkəzinin nəzdində fəaliyyət göstərən Beynəlxalq  Ədəbiyyat və Jurnalistika Akademiyası (МАЛiЖ)