Qloballaşma və onun nəticələri

 2018-2019-cu dərs ilində  tam orta təhsilin təmayüllər üzrə təşkil olunduğu ümumi təhsil müəssisələrinin XI sinifləri üçün ”İqrisadiyyatın əsasları” fakültativ  kursunun tədrisi təcrübəsinə dair Əsədov Seyyub Əsəd oğlunun iş təcrübəsindən 

             Mövzu: Qloballaşma və onun nəticələri

Mövzu üzrə iş: “Qloballaşma” mövzusunda ətraflı cavab hazırlamalısınız. Bunun üçün mövzunu əhatə edəcək plan hazırlayın. Plan 3 fəsildən  çox olmamalıdır. Hər fəsildə isə 2-3 altplan ola bilər.

İşin alqoritmi:

-Qloballaşma anlayışı

-Qloballaşmanın səbəbləri

-Təsnifat

-Əlamətlər

-Finksiyaları

-Nəticələri

-Müasir dünyada Azərbaycan Respublikasının rolu

Müasir dünyanın müxtəlifliyi

-Dünya müxtəlifliyinin əsas amilləri

-Təbii şərtlərin müxtəlifliyi

- Demoqrafik şəraitdə fərqlər

- Sosial və siyasi şəraitin xüsusiyyətləri

-Tarixi qələbələrin xüsusiyyətləri

- Dini fərqlər

- mədəni, mənəvi və mənəvi ənənələrdəki fərqlər

-İrqi və etnik müxtəliflik

- İqtisadi inkişaf səviyyəsinin xüsusiyyətləri

- Xüsusi həyat tərzi

Müasir dünyanın birliyi

Dünyanın birliyinin əsas amilləri

Dünya birliyi

Rabitə dəyişikliyi

Planetin demək olar ki, bütün ölkə və bölgələri bir məlumat axınına qatılmışdır

Avtomobilin dəyişdirilməsi

Bir hissədən digərinə hərəkət sürəti dünya hərəkəti üçün əlçatan olur

Bəşəriyyətin məhv olması təhlükəsi- bütün insanların marağına təsir göstərməlidir.

Müasir texnologiyanın xarakteri

İstehsal, bazar həqiqətən qloballaşmışdır, sənaye münasibətləri müasir insanlığın birliyi üçün əsas olmuşdur.

İqtisadiyyatın xüsusiyyətləri

Problemlərin həlli yalnız dünya ictimaiyyətinin birgə səyləri ilə mümkündür.

Qlobal məsələlər (problemlər)

 “Dünya qapanıb. Yer kürəsi vahid olub. ... Bütün əhəmiyyətli problemlər qlobal problemlər halına gəlmişdir”. K.Yaspersin bu sözlərinin problem və manasını müəyyənləşdirin.

Qloballaşma:

Qloballaşma planetin müxtəlif ölkələrinin iqtisadi, informasiya və mədəni məkanlarının vahid sisteminə birləşmə prosesidir.

Beynəlxalq Valyuta Fondu (BVF) qloballaşmanın dörd əsas aspektini qeyd etmişdir:

-Ticarət və valyuta əməliyyatları

-Kapital və investisiya hərəkətləri

-Miqrasiya və insanların hərəkəti

-Məlumatların yayılması

Qloballaşma prosesinə baxışlar:

·        Qlobalistlər bölünürlər;

1) Qloballaşma yeni bir fenomen deyil, bütün ölkələrin mütərəqqi inkişafını təmin edən beynəlxalq əmək bölgüsünün davamıdır- deyənlər.

2) Qloballaşma əsaslı olaraq yeni bir fenomendir, dayandırıla bilməyəcək obyektiv bir prosesdir, bunun qarşısı alınmamalıdır – deyənlər, bu prosesi alqışlamaq lazımdır.

3) Anti-qlobalistlər( Qloballaşma əleyhinə olanlar)- onlar deyirlər;

-Qloballaşma dünyanın aparıcı ölkələrinin üstünlüklərini gücləndirmək üçün xüsusi vasitədir.

-Qloballaşma – transmilli  korporasiyaların hakimiyyət qollarını ələ keçirmək və iradələrini diktə etmək cəhdidir.

-Qloballaşma bir çox xalqlara ədalətsiz olaraq dünya resurslarının yenidən bölüşdürülməsi siyasətidir.

-Qloballaşma müəyyən  ölkələrə  təsir edən və ümumi bir qlobal  marka deyil, yerli bir prosesdir.

Verilən nöqteyi-nəzərlərdən hansı reallığı özündə əks etdirir və nə üçün? Problemi dərhal həll etmək mümkündürmü?

Qloballaşmanın təzahürləri

·        Milli iqtisadiyyatın inkişafı  vahid dünya iqtisadiyyatının formalaşmasına aparıb çıxardı: Bu isə Dünya bazarlarının, transmilli şirkətlər və maliyyə qruplarının, beynəlxalq əmək bölgüsünün, iqtisadi maraq və dünya miqyasında təsirlərin artmasına səbəb oldu.

Nümunələr:

1.Dünya Bankı; Beynəlxalq Valyuta Fondu; Dünya Yenidənqurma və İnkişaf Bankı.

2.Nəqliyyatın inkişafı intensiv miqrasiya proseslərinə, müxtəlif ölkələrdən digər ölkələrə tez-tez qısa müddətli hərəkətlərinə gətirib çıxardı (Məsələn; turizm, təhsil, müalicə, mövsümi və günəmuzd işlər).

3. Rabitə və kommunikasiyanın inkişafı qlobal informasiya şəbəkələrinin yaradılmasına, dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan insanların bir-biri ilə  ünsiyyət qurmasına səbəb oldu (Məsələn; İnternetdə olan məlumat bir neçə dəqiqə içində on minlərlə kilometrə çatdırılır).

4. Kütləvi istehsal və məlumatlandırma vahid mədəniyyət məkanı, mədəniyyətin ümumi nümunələrini formalaşdırır (kütləvi mədəniyyət).(Məsələn; Dünya kütləvi mədəniyyəti  müxtəlif musiqi xitləri, Harri Porter  kitabları, müxtəlif “sabun operaları” və s. yaradır. İstehsal və istehlakın vahid standartları meydana gəlir).

5. Müxtəlif dövlət və xalqlar arasında qarşılıqlı əlaqələrinyaranmasına, beynəlxalq təşkilatların yaradılması və onların vahid siyasi tarixlə birləşməsinə  meydan açır. (Məsələn; Təhlükəsizlik mexanizmləri -sülhməramlı əməliyyatlar, beynəlxalq sanksiyalar, terrorizmə qarşı mübarizə, Qlobal Siyasət Təşkilatları -BMT, AET, Avropa Şurası).

Qloballaşma prosesinin nəticələri:

Müsbət və mənfi tərəfləriİqtisadiyyata təsiri stimullaşdırmaq:

• istehsalının daha ucuz olduğu dünyanın digər bölgələrində məhsullar istehsal etmə imkanı;

• maksimum fayda verəcək malların satma imkanlarının yaranması;

• istehsal xərclərinin azaldılması;

• istehsalın daha da inkişaf etdirilməsi üçün imkanların yaranması;

• mənfəət artımı;

• yeni qabaqcıl texnologiyaların inkişafına diqqət yetirmək;

•  istehlak standartı tətbiq etmək;

Dövlətlərin yaxınlaşması.

Dövlət maraqlarını nəzərə alaraq onları siyasətdə həddindən artıq həssas davranışlardan qorumaq.

• Bəşəriyyətin sosial-mədəni birliyinin yaranmasına nail olmaq

• Yerli istehsalın inkişafına maneələr yaratmamaq

• Fərqli  ölkələrin inkişafının iqtisadi və mədəni-tarixi xüsusiyyətlərinə diqqət yetirmək;

• cəmiyyətin ənənələrinə zidd olan müəyyən bir həyat tərzinin tətbiq edilməsinin qarşısını almaq;

Yadada saxla:

 Rəqabət ideyalarını tərtib et: iqtisadi cəhətdən güclü ölkələr iqtisadi cəhətdən az inkişaf etmiş ölkələrdə milliyyətçilik partlayışına gətirib çıxaran rəhbərlik üçün çalışırlar;

Milli mədəniyyətin xüsusiyyətlərini itirmə;

• Ev tapşırığı:

 K. Qodunonun “Qloballaşma- həm də bir kollektiv çağırışdır və o bizim hər birimizin dünya vətəndaşı olmaq üçün yeni yollar axtarmağa sövq edir” bu sözlərinə aid esse yazın.

İnternet resusrları:

https://multiurok.ru/files/amerika-birl-smis-statlarinin-yaranmasi.html

https://multiurok.ru/seyyubasadov2/files/nauchnyie-stat-i/

https://multiurok.ru/seyyubasadov2/files/xatir-l-r-miemorialy/

https://multiurok.ru/seyyubasadov2/files/vidieo-uroki-video-d-rsl-r/

https://multiurok.ru/seyyubasadov2/files/inteqrasiya-tecrubesinden/

http://pedsovet.su

https://portalpedagoga.ru

https://pedportal.net

https://педагоги.онлайн

https://globin.org/az/info/208/

Hazırladı:

Əsədov Seyyub Əsəd oğlu-Şirvan şəhər T. Bağırov adına 11 №-li tam orta məktəbin tarix müəllimi, “Ən yaxşı müəllim” müsabiqəsinin (2015-ci il), “Elektron Təhsil” Respublika Müsabiqəsi, “Təhsildə ən yaxşı İnternet resursları” nominasiyası qalibi (2017-ci il), Respublika “Pedaqoji Mühazirələr”inin (2003-cü il III dərəcəli Diplom və 2019-cu il Tərifnamə) təltifçisi, Təhsildə inkişaf və innovasiyalar üzrə IV qrant müsabiqəsinin (2020) qalibi (“V-XI siniflərdə tarix fənninin tədrisi metodikası” adlı metodik vəsait müəllifi).