Azərbaycan və onun ərazisində yaşayan xalqlara qarşı erməni soyqırımının tarixi XVIII əsrdən də lap qədimlərə gedir. Heç nə unudulmur və unutmadıq!
Hər il mart ayının 31-i
ölkəmizdə dövlət səviyyəsində azərbaycanlıların soyqırımı günü kimi qeyd
olunur. Bu təqvim XX yüzillikdə Azərbaycan tarixində baş vermiş faciəli
hadisələrin xalqın yaddaşındakı qanlı izlərini özündə əks etdirir. Erməni
millətçilərinin xalqımıza qarşı apardığı təcavüz, zorakılıq, soyqırım və
deportasiya siyasəti uzun bir tarixə malikdir. Tarixi hadisələrin düzgün
işıqlandırılması problemi bu gün bəşəriyyəti düşündürən vacib məsələlərdəndir.
Azərbaycan xalqının həyatında isə elə böyük tarixi faciələr vardır ki, onlar
haqqında hələ də gənc nəslin, eləcə də dünya ictimaiyyətinin lazımi səviyyədə
məlumatı yoxdur. Ziyalılarımız, alimlərimiz uzaq və yaxın keçmişimizdə baş
verən hadisələri yazmaq, təfsilatı ilə gələcək nəslə çatdırmaq üçün öz
vətəndaşlıq borcunu yerinə yetirməlidirlər. Bu mənada ermənilərin əsrlərdən
bəri bəşəriyyət əleyhinə törətdikləri cinayətləri, xüsusilə azərbaycanlılara
qarşı apardıqları soyqırım və deportasiya
siyasətini araşdırıb beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətinə çatdırmaq mühüm problemlərdəndir.Tarixi
qaynaqlarla tanışlıq zamanı, ermənilərin azərbaycanlılara qarşı törətdikləri
qırğınlar, deportasiya siyasətləri barədə məlumatları oxuduqca insanlıq əleyhinə
yönəlmiş vəhşi xislətli əməl sahiblərinə
qarşı nifrət birə-min artır.
Tarix bir millətin taleyində dönə-dönə qara
səhifələrlə təkrarlananda çox vaxt bəxt- tale deyilən bir anlayışla ya
razılaşır, ya da öz fəaliyyətsizliyindən başına gətirilən münasibətlərə xalqın içində
bir üsyan baş qaldırır. Qəlbi təmizliyinə, ürəyi açıqlığına, qonşularına yalnız
firəvan həyat arzulayan biz azərbaycanlıların tarixi keşməkeşli günlər, qara
səhifələrlə zəngindir. Çünki biz, edilən pislikləri tez unudur, sözün həqiqi
mənasında tapdanan haqqımızın bərpasını tələb etməyi bacarmırıq. Tarixin böyük
bir amansızlığına düçar olan Azərbaycan xalqı işğalçı dövlətlər arasındakı
müharibələr nəticəsində ikiyə parçalanmış, lakin bu parçalanma xalqımızın nə
dilinə, nə dininə nə də ki, mədəniyyətinə təsir edə
bilməmişdir.
Azərbaycanlılara qarşı
müntəzəm olaraq yeridilən bədnam soyqırımı və deportasiya siyasətinin
yüzillərlə ölçülən uzun tarixi vardır. XIX əsrin əvvəllərindən başlayaraq ardıcıl olaraq tarixi Azərbaycan
torpaqlarında ermənilər kütləvi surətdə məskunlaşdırılmışlar. Qafqazda
Ermənistan dövlətinin yaradılması, azərbaycanlıların ata-baba yurdlarından
qovulması, onların deportasiyası prosesi məqsədyönlü şəkildə həyata
keçirilmişdir. Soyqırım və deportasiya prosesi mərhələlərlə, müxtəlif tarixi şəraitdə, düşünülmüş planlar əsasında yerinə
yetirilmişdir. Ermənilər xalqımıza qarşı daim millətçilik, şövinizm ruhunda
tərbiyə olunmuşlar. 1917-ci ilin axırlarında Sovet Rusiyasında bolşeviklər və
erməni - daşnaq qüvvələri Azərbaycanı milli münaqişələrin təcrübə meydanına
çevirdilər. Yaradılma məkanı iki dəniz arası kimi seçilmiş, lakin heç vaxt mövcud olmamış:
“Böyük Ermənistan” iddiası - türk dünyasının inkişafına əngəl olan “Qordi
düyününə” çevrilmişdir. Mənfur ermənilər torpaqlarımızda məskunlaşmağa
başladıqları dövrdən xalqımıza qənim kəsilmiş, azərbaycanlıları öldürərək
torpaqlarımızda çoxluq əldə etmək istəmişlər. Öldürə bilmədiklərini isə nəyin
bahasına olursa olsun öz doğma ata-baba torpaqlarından qovmuşlar. Xalqımızı
fiziki cəhətdən məhv etmək planını həyata keçirərkən ən iyrənc vasitələrdən -repressiya,
deportasiya, terror, kütləvi qırğın, uşaqlara, qadınlara, qocalara aman
verməmək kimi vasitələrdən istifadə etmişlər. XX əsrdə xalqımız dəfələrlə soyqırım və deportasiyaya məruz qalmışdır: Beləki,
1905-1907, 1918-1920, 1929-1939, 1947-1953, 1988-ci ildən bəri baş verən məlum
hadisələrdir. Bu dövrlər ərzində 2 milyondan çox azərbaycanlı deportasiya və
soyqırıma məruz qalmışdır.
Tarixi fakt: Ermənistan
adlandırılan Qərbi Azərbaycan torpaqlarından 1948-ci ildə 10 min; 1949-cu ildə
50 min; 1950-ci ildə isə 50 min nəfər azərbaycanlı yüzillər boyu yaşadığı öz
ata-baba torpaqlarından zorla çıxarıldı, Sabirabad, Saatlı və digər Aran
rayonlarında yerləşdirildi. Dağlıq yerlərdə yaşamış insanların Kür-Araz
ovalığına, yaşayış üçün heç bir şərait yaradılmayan yerlərə köçürülməsi çox
ağır nəticələr verdi. Çox keçmədən köçürülənlərin üçdə bir (3/1) hissəsi məhv
oldu. 1988-ci ildə isə azərbaycanlılar bir nəfər kimi Ermənistandan qovuldular.
Üstəlik Qarabağ və onun ətraf rayonları erməni faşistləri tərəfindən işğal
olundu. Əslinə qalsa XIX əsrin əvvəllərindən başlayaraq Azərbaycan öz torpaqlarının
80 %-ni itirmişdi.
1918-ci ilin mart ayında
Bakıda baş vermiş qırğın - xalqımıza qarşı törədilən cinayətlərin ən
dəhşətlilərindən biri olmuşdur. 1918-ci il martın 30-u -aprelin 1-də
bolşevik-daşnak hökumətinin başçısı S. Şaumyan Bakıda qırğına başladı. Rəsmi
məlumatlara görə təkcə Bakı şəhərində 20 min soydaşımız xüsusi qəddarlıqla
qətlə yetirilmişdir. Bakıdakı qırğın zamanı ermənilər memarlıq abidələrimiz
olan İsmailiyyə binasını yandırmış, “Açıq söz”, “Kaspi”, “Baku” və digər qəzet
və jurnal redaksiyalarını dağıtmış, Təzə Pir məscidinə böyük ziyan vurmuşdular.
Erməni vəhşilikləri bununla bitmədi. Erməni komandiri Lalayanın dəstəsi
Şamaxıda günahsız insanlara qanlı divan tutdu. O dövrün rəsmi məlumatlarında öldürülənlərin
sayı 8 min nəfər göstərilir. Əslində isə daha çox insan qətlə yetirilmişdir. Bu qətl və qırğınlar digər bölgələrimizdə -
Quba, Xaçmaz, Göyçay, Lənkəran, Qarabağ, Naxçıvan, Salyan, Hacıqabulda da
törədildi. Bu qırğınlar zamanı tarixi abidələrimiz, mədəniyyət nümunələrimiz
dağıdıldı. Ermənilər öz xarakterlərindəki vandalizmi son həddədək nümayiş
etdirdilər. Bütün bunlar son onilliklərə qədər dünya ictimaiyyətinə, hətta öz
vətəndaşlarımıza da doğru - düzgün çatdırılmayırdı. Bu gün tarixi həqiqətlərin öyrənilib
araşdırılmasında, bu həqiqətlərin xalqımıza və eləcə də dünyaya çatdırılmasında
hələ çox işlər görməliyik. Biz xalqımızın düçar olduğu deportasiya və soyqırım
hadislərinində şəhid olanlarımızı anmaqla yanaşı, öz tariximizi də dərindən
öyrənməliyik. Başımıza gətirilənləri dünya ictimaiyyətinə çatdırmalıyıq ki,
ermənilərin kim olduğunu hamı bilsin. Xalqımıza qarşı bu qəddar tədbirlərə,
soydaşlarımızın həyatına və əmlakına qarşı zorakılıqlara yalnız illər keçdikdən
sonra hüquqi qiymət verildi. 1997-ci il dekabrın 18-də Azərbaycan Respublikası
Prezidenti H. Əliyevin imzaladığı fərmanla 1948-53 - cü illərdə Ermənistandan
azərbaycanlıların kütləvi deportasiyası etnik təmizləmə və soyqırımı siyasəti
kimi qətiyyətlə pislənildi. 1998-ci il 26 mart tarixli digər fərmanla “31 mart
azərbaycanlıların soyqırımı günü” elan edildi. Azərbaycan həqiqətləri xarici ölkələrdə sistemli şəkildə təbliğ
olunmalıdır. Ermənilərin xalqımıza qarşı törətdiyi soyqırım və deportasiya
siyasətinin məqsədlərini, təcavüzkarlıq siyasətinin mahiyyətini dünya
ictimiyyətinə çatdırmaqla sabah ermənilərin məkrli əməlləri ilə üz-üzə qalacaq
insanları erməni hiyləsi, erməni xisləti ilə yaxşı-yaxşı tanış etmək üçün öz
səylərimizi birləşdirmək vaxtıdır. Bu yolda atılan ilk addım 2001-ci il noyabr
ayında Bakıda keçirilən Dünya azərbaycanlılarının I qurultayı olmuşdur. Məhz
Ülu öndər H. Əliyevin xidmətləri sayəsində Dünya azərbaycanlılarının
həmrəyliyinə nail olmaq mümkün oldu. Ülu öndər azərbaycanlıları qəvlət
yuxusundan oyatmaqla onları başa saldı ki, xalqın ən yaxşı oğul və qızları öz
milləti və Vətəninin rifahı naminə çalışmalıdır. Bir şeyi dərk etmək lazımdır
ki, ermənilərin məqsədi torpaqlarımıza sahib olmaq idi. Xalqımıza qarşı
törədilən soyqırım və deportasiya isə bu məqsədi həyata keçirmək üçün bir
vasitədir. Biz xalqımızın düçar olduğu soyqırım günlərində şəhid olanlarımızı
anmaqla yanaşı, öz tariximizi də dərindən öyrənməliyik.
P.S. Mən
yanvaram...Yuxusuz gecələrdə meydanlarda tonqal qalayıb xalqının xoş
gələcəyini xəyallarında quran, əslində isə öz ölümünü gözləyən şəhidlərin haqq
səsiyəm.
Mən fevralam
- Xocalı faciəsini gözləri ilə görən fevral... Bu gözlər əsrin ən dəhşətli
faciəsini gördü…
Mən martam -
31 mart. Mən yeni açilmiş yaz çicəklərinin üzərinə səpələnmiş günahsız
qurbanların saçlarını darayan sərin səhər mehiyəm...
Mən apreləm...Döyüşə atılan Azərbaycan
əsgərinin nərə səsiyəm!
Artıq biz qalibik! Torpaqlarımız düşmən tapdağından xilas olmuşdur.
Müzəffər Ali Baş Komandan, Ordu və Xalq birliyi var olsun!
Gün o gün olsun, Azərbaycan birləşsin,
vahid olsun!