Uşaqlarımız hansı məktəbə gedəcək?

 

Müasir mənada “məktəb” anlayışı XVIII əsrin II yarısında, sənaye inqilabı zamanı meydana çıxmışdır. Maşın istehsalına geniş keçid, istehsal işçilərinə böyük tələbat yaratdı və konveyer məktəbi zavod və fabrikləri işçi qüvvəsi ilə təmin etməyə başladı. Ancaq bu gün bu texnika nəinki köhnəlmişdir, hətta o, faydalılığını çoxdan bitirmişdir! Lakin bu, həm də o deyildir ki, müəssisə işçiləri üçün tələblər dəyişib. Məktəb sisteminin prinsipləri əvvəldən yanlış olubdur. Uşaqda özünə və dünyaya düzgün münasibət tərbiyə edilməyibdir. Bunun nəticələri isə  acınacaqlıdır və biz bunun öz gözlərimizlə şahidi oluruq: təhsil səviyyəsi həmişəki kimi aşağıdır, zorakılıq, aramızdakı nifrət, ailələrin dağılması, ətraf mühit vəziyyətinin fəlakətli olması və s. və il. Siyahı uzun ola bilər. Ona görə də bu gün tərbiyə və təhsildə tamamilə yeni yanaşma lazımdır. Bəs bu nə deməkdir? Əvvəla, bu, prioritetlərin dəyişməsidir, yəni əvvəlcə tərbiyə, sonra isə təhsil. Niyə? Çünki bunsuz yeni, qlobal, inteqral dünyada yaşamaq mümkün deyil. Biz bütün “Ətraf mühitin mühafizəsi” təhsil proqramlarımızı “İnsan təbiətin tərkib hissəsi kimi” maarifləndirici proqramlarla əvəz etməliyik. Axı məsələ təbiəti çirklənmədən təmizləmək, ekosistemi bərpa etmək deyil, hər şeyin “bir təbiət” olduğu vahid sistem yaratmaqdır, “insan və təbiət” deyil. Bizə dünyanın yeni paradiqmasına ehtiyacımız var ki, hamımız hər bir hüceyrənin və hər bir orqanın - insandan dövlətə qədər - rifahının əməkdaşlıqdan və ümumi mənafeyə qayğıdan asılı olduğunu dərk etsin.

Uşaq bağçalarından tutmuş ali məktəblərə qədər bütün təhsil müəssisələrində təhsil proqramlarına yeni bir fənnin - qarşılıqlı məsuliyyət, ya da qarşılıqlı zəmanətin daxil edilməsi lazımdır. Onun əsas prinsipləri bunlardır:

İnsan tərbiyəsi

Məktəbin məqsədi şagird attestatı almaq üçün quru biliklərin ötürülməsi ilə məhdudlaşmır. Məktəb dünyanın obyektiv reallıqlarını dərk edən insan yetişdirməlidir. Məzun yadlaşmanın öhdəsindən gəlməli və digər insanlarla güclü, sağlam bağlar qurmağı bacarmalıdır.

Ətraf mühitə təsir

Uşaq mühiti uşağa təsir edən əsas amildir. Ona görə də uşaqlardan mini-cəmiyyət, hamının qayğısına qaldığı kiçik bir ailə yaratmaq lazımdır. Belə bir mühitdə böyüyən uşaq eyni cəmiyyəti məktəb divarlarından kənarda qurmağın vacibliyini dərk edir. Uşaqlar valideynlərin, müəllimlərin təsiri altında, kütləvi informasiya vasitələrinin təsiri altında, eləcə də xarici ünsiyyət mühitinin təsiri altında olurlar. Əksər hallarda uşağın belə mühitdən aldığı nümunələr “sponsorluq” prinsiplərinə uyğun gəlmir. Buna görə də uşağın müsbət nümunələr verən bir mühitdə olmasına diqqət yetirilməlidir.

Tərbiyəçi

Tərbiyə prosesinə müəllim yox, tərbiyəçi nəzarət edir və onlar uşaqlar tərəfindən “özlərininki” kimi qəbul edilməlidir. Yalnız bundan sonra onların şüur ​​səviyyəsini tədricən yüksəldə bilər. “Öz” prinsipi uşaqlar və tərbiyəçilər bir dairədə oturub bərabər şəkildə danışdıqda yaxşı işləyir.

Günü uzadılmış məktəb

Günü uzadılmış məktəb qruplarınad dərs gün ərzində davam edir. Gün boyu uşaqlar dərs oxuyarkən, istirahət edərkən, yemək yeyərkən, oynayarkən bir yerdə olurlar.

Ümumi uğur

Təhsilin uğuru bir-birinə hörmətli münasibətin inkişafı, vahid harmonik sistemə inteqrasiyası ilə müəyyən edilir. Hər bir uşağın uğuru ümumi yığım bankına verdiyi töhfə və bütövlükdə qrupun əldə etdiyi nəticələrlə ölçülür. Belə ahəngdar bir qrup daxilində hər bir uşaq özünəməxsus yeri tapa və özündə gizlənən potensialı reallaşdıra bilər. Beləliklə, rəqabət əvəzinə dostluq və əməkdaşlığın hökm sürdüyü bir mühit formalaşar.

Öyrənmə tərzi

Şagird partalarında (masalarında) ümumi qəbul edilmiş öyrənmə tərzini və bir dairədə oxumağı alternativ etmək lazımdır. Çoxsaylı kiçik tədris qrupları yaratmaq lazımdır və hər bir qrupu iki pedaqoq, qrup və ya sosial psixologiya üzrə ixtisaslaşmış psixoloqun müşayiəti arzu ediləndir.

Müəllimin rolu

Müəllim uşaqlara təhsil verir, yəni onlara məktəb təhsil proqramlarını öyrədir. O, uşaqlar tərəfindən əmrverici müəllim kimi deyil, dost kimi qəbul edilməlidir. Müəllimin sənəti sinifdə dünyanı bilməyə can atmaq üçün xüsusi bir atmosferin formalaşmasındadır. Yaxşı qurulmuş bir texnika söhbətlər və birgə müzakirələrdir.

Oyun vasitəsilə öyrətmək

Oyunlar sayəsində uşaqlar inkişaf edir, əşyalar arasındakı əlaqəni açır. Oyunun köməyi ilə uşaq dünyanı daha yaxşı öyrənir, çünki ən yaxşı öyrənmə empatiyadır. Ona görə də uşaqlarla işdə oyunlardan mərkəzi texnika kimi istifadə etmək lazımdır. Oyunlarda qoyulan prinsiplər: mənim uğurum başqalarından asılıdır, başqalarının uğuru məndən asılıdır, ona görə də uğur qazanmaq üçün bir-biri ilə əlaqə yaratmaq lazımdır.

Tədris ekskursiyaları

Ekskursiyalar üçün həftədə bir dəfə yola düşmək: təbiətə, parka, fabrikə və ya zavoda, zooparka, kənd təsərrüfatı sahəsinə, kinostudiyaya və ya çəkiliş yerinə, teatra, xəstəxanaya, doğum evinə, dövlət qurumlarına, muzeyə, qocalar evinə və s. Ümumiyyətlə, söhbət uşaqların həyat həqiqətləri ilə tanış ola biləcəyi istənilən məkandan gedir. Ekskursiya izahatlarla, sonra gördükləri ilə bağlı birgə müzakirələrlə müşayiət olunmalıdır. Belə ekskursiyalar uşağı “böyük dünyaya inteqrasiyaya hazırlayacaqdır.

Böyüklər kiçikləri öyrədir

Yaşca böyük olanlar kiçiklərə himayədarlıq edir, onlar isə öz növbəsində daha balaca olanlara qayğı göstərir və s. Bunun sayəsində hər kəs həyat deyilən ümumi bir prosesdə özünü bərabərhüquqlu tərəfdaş kimi hiss edəcək. Əsas öyrənilən material insanlar arasında münasibətlər sistemi ilə bağlıdır.

Gündəlik həyat vəziyyətləri

Təhsil prosesinin bir hissəsi olaraq, uşaqlar real, gündəlik həyatda yaranan bütün vəziyyətləri işləməlidirlər. Paxıllıq, hakimiyyət uğrunda mübarizə, hiylə və s. təzahürləri təhlil etməyi öyrənməlidirlər. Bu, uşağa başqalarını başa düşməyi və hiss etməyi öyrənməyə kömək edəcək. Belə halda uşaq başa düşəcək ki, başqaları da haqlı ola bilər, baxmayaraq ki, həmin an onların fikri ilə razılaşmaya da bilər. O, başa düşəcək ki, sabah da oxşar vəziyyət yarana bilər və hər bir insanın, hər fikrin bu dünyada bir yeri var. Nəticə etibarı ilə bu, başqalarına səbirli və anlayışlı davranmağa kömək edəcək.

Davranışların təhlili

Uşaqların iştirak etdiyi fəaliyyətlər lentə alınır və sonra birlikdə baxılır. Beləliklə, uşaqlar özlərini kənardan görməyə və müxtəlif vəziyyətlərə adekvat reaksiya verməyə alışırlar. Bundan əlavə, onlar daxili dəyişiklikləri araşdırmağı və

Introspeksiya (P.S.”lat. introspecto - içəriyə baxıram”-insanın öz daxili psixi hadisələrini müşahidə etməsi, özünümüşahidə) qabiliyyətini inkişaf etdirməyi öyrənirlər.

Valideyn dəstəyi

Tərbiyə prosesi valideynlərin dəstəyi və iştirakı ilə baş verir. Məktəbdə öyrədilən dəyərlər ailədə fəal şəkildə dəstəklənməlidir. “Uşaq-valideyn-tərbiyəçi” zəncirini gücləndirmək üçün valideynlər üçün mütəmadi olaraq brifinqlər keçirmək lazımdır.

Erkən yeniyetməlikdən ailə həyatına hazırlıq

11 yaşından etibarən uşaqları gələcək ailə həyatına hazırlamaq lazımdır. Təlimin prioritet mövzusu “Qarşı cinsin psixologiyasının dərk edilməsi- ailə anlaşmasının əsasıdır”.

Böyüklər üçün kurslar

İnteqral dünyaya uyğunlaşmaq üçün hər kəs öyrənmə prosesindən keçməlidir. Hər bir insan inteqral dünya sistemi haqqında biliklərə yiyələnməli və bu biliklərdən praktikada istifadə etməyi bacarmalıdır. Söhbət təkcə təlim proqramında olan  fənlərdən getmir, əsas məsələ yanaşmadır. İnteqral dünyanın proyeksiyasında təqdim olunan eyni tarix və coğrafiya şagirdlərin dünyagörüşünü kökündən dəyişməyə kömək edəcəkdir. Yeni reallığa inteqrasiya sosiologiya, psixologiya, biologiya və hətta fiziologiya biliklərini tələb edir: “insan inteqral sistem kimi”, “insan” və cəmiyyət sistemlərinin qarşılıqlı əlaqəsi” kimi bu məsələlərə yanaşılmalıdır. Ətraf aləmin müxtəlif sistemləri və insanların onlarla qarşılıqlı əlaqəsi - bütün bunlar insana və cəmiyyətin qlobal dünyaya uyğunlaşmasına kömək edəcəkdir. Əsas odur ki, dünyanın tam mənzərəsini görməyi öyrənin. Bu dünyada ayrıca fizika, coğrafiya, biologiya, insan, hökumət, cəmiyyət yoxdur. Bütün bunlar birdir, ayrılmaz bütövdür. Hər kəsə ayrılmaz bir təhsil proqramı lazımdır - həm professorlar, həm də adi işçilərə! Bu məlumat olmadan bəşəriyyət özünü xərçəng şişi kimi aparır. Özümüz yeyirik. Biz yeməkləri atırıq və eyni zamanda aclıqdan ölürük. Biz təbabəti inkişaf etdiririk və silahları təkmilləşdiririk. Biz insanlıqdan danışırıq və eyni zamanda insanları edam edirik. Bəs eqoist dünyagörüşünü ayrılmaz bir birinə dəyişdirsək? Məhsulları təyinatı üzrə istifadə etsək, bu, daha az istehsal deməkdir? Silah və müdafiə texnikası istehsalını dayandırsaq? Polisin, həbsxananın, vəkillərin saxlanması xərclərini azaltsaq? Axı o zaman milyonlarla ... işsiz tam təbii şəkildə meydana çıxacaqdır.

Məşğulluq proqramı

Bu gün planetdə hər üç nəfərdən biri yoxsul və ya işsizdir. Boşanmaların, depressiyaların, cinayətlərin, sosial sabitliyin olmamasının sayının artmasında əsas amillərdən biri işsizlikdir. İqtisadi tənəzzül təkcə vətəndaşların cibinə deyil, həm də onların psixi sağlamlığına zərbə vurur. Depressiyaların sayı getdikcə artır. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) məlumatına görə, depressiya xəstəliklər, onkologiya və ürək-damar xəstəlikləri arasında birinci yerdədir. Ona görə də məşğulluq proqramının yeni modelinin hazırlanmasına başlamaq lazımdır. Bu modelin mahiyyəti sosial uyğunlaşma prosesidir. Bu cür proqramlar bütövlükdə cəmiyyətin sosial şüurunun dəyişdirilməsi vasitəsi kimi zəruridir. Bu gün cəmiyyətdə hökm sürən işsizlərin mənfi obrazı aradan qalxmalıdır. Bu, işsiz qalan insanlara əvvəlki inamı və cəmiyyətlə həmrəyliyi bərpa edəcək. Narahatlıq və iğtişaşlarla nəticələnə bilən əzab və acı hissi, aidiyyət hissi və vəzifə hissi ilə əvəz olunacaq. İnteqral kurs proqramına aşağıdakı fənlər daxil edilməlidir: “müasir sosial dəyişikliklər”, “yeni sosial təfəkkür”, “şəxslərarası dialoqun inkişafı”, “ailə büdcəsi” və s. İnteqral hazırlıq kursları həm də tərbiyəçi, müəllim, təlimatçı peşəsinə yiyələnmə yeridir. Daha çox işləməyə ehtiyac yoxdur - biz inteqrasiya və qarşılıqlı əməkdaşlığı öyrənməliyik.

Müəssisə işçiləri üçün kurslar

Tədqiqatlar göstərir ki, əməkdaşlıq fəaliyyətləri işçilər arasında əlaqələri gücləndirir və bütün müəssisəyə maddi fayda gətirir. Eyni zamanda, zəif əlaqələr və güc mübarizəsi uğursuzluqlara səbəb olur. Buna görə də müəssisələr üçün kursun əsas məqsədi kollektiv düşüncə və birgə qərar qəbul etməyi öyrətməkdir. Nəticə etibarı ilə həm istehsalat kollektivi daxilində, həm də müəssisənin rəhbərliyi ilə kollektivdə kommunikasiyalar yaxşılaşmağa başlayacaq. Yeni atmosfer motivasiya, iş məmnuniyyəti, sahiblik və şəxsi məsuliyyətin artmasına səbəb olacaq. Komanda hər bir işçinin əhəmiyyətini və dəyərini hiss edəcək. Nəticədə işçilərlə müəssisə arasında əlaqə möhkəmlənəcək, resurslara qənaət və əmək məhsuldarlığı yüksələcək, ətraf mühitin mühafizəsi, təchizatçılar, müştərilərlə münasibətlər sistemi və s. İnteqral təhsil çərçivəsində müəssisələr üçün əlavə kurslar təklif oluna bilər: “şəxsi”, “ailə və icma psixologiyası”, “uşaqlar və valideynlər arasında münasibətlər”, “evlilik münasibətləri”, “rasional ev təsərrüfatı” və s.

Pensiyaçılar üçün kurslar

Dünya əhalisi qocalır. BMT-nin proqnozlarına görə, 2045-ci ilə qədər 60 yaşlı insanların sayı 14 yaşa qədər yeniyetmələrdən daha çox olacaq. 100 və daha yuxarı yaşlıların sayı da artır. 2009-cu ildə onların sayı 454.000 idi. BMT ekspertlərinin hesablamalarına görə, 40 ildən sonra onların sayı 4.000.000-dan çox olacaq. Bu, normal, təbii prosesdir. Sual: yaşlı insanlara yeni, qlobal dünyaya inteqrasiya etməyə necə kömək etmək olar? Valideynlərimizin, baba və nənələrimizin yeni qlobal reallıqdan kənar hiss etməmələrinə necə əmin olmaq olar? Axı dünyada artıq və ya lazımsız heç nə yoxdur. Çoxdan məlumdur ki, qocaların bir çox xəstəlikləri tənhalıq, lazımsızlıq hissi, övlad və nəvələrdən təcrid olunması nəticəsində yaranır. Getdikcə daha çox sosial əlaqələrin insan sağlamlığına və cəmiyyətə həlledici təsir göstərdiyini sübut edir. Cəmiyyətdəki düzgün münasibətlər dolğun, şən həyatın müddətini artırır. Bu gün bu, həmişəkindən daha aktualdır, çünki bütün dünya “hamımız bir ailəyik” vəziyyətinə yaxınlaşır. İnteqral aləmdə düzgün qarşılıqlı əlaqənin bütün aspektlərini özündə cəmləşdirən kurs bu gün veteranlarımızın çatışmayan cəhətlərini tamamlamağa imkan verəcək: sosial aktivlik, toplanmış təcrübəni ötürmək imkanı, yeni nəsillə səmərəli qarşılıqlı əlaqə və ən əsası , uşaqlardan, nəvələrdən və bütövlükdə bütün cəmiyyətdən hörmət və sevgi hissi aşılanacaqdır. Kurs proqramına pensiya yaşına çatmış insanlara xas olan xüsusiyyətləri nəzərə alaraq, “böyüklər” üçün adi kursdan bir çox komponentlər daxildir.

Məhkumların reabilitasiyası

Dünyanın bir çox ölkələrində məhbusların sayı durmadan artır. Residivist məhbusların sayı da artır. Sirr deyil ki, həbsxanada insan islah olunmaq əvəzinə, əksinə, kriminal bacarıqlar və əlaqələrini inkişaf etdirir. Nəticədə həbsxana təkcə qanunu pozanların deyil, bütövlükdə cəmiyyətin cəzasına çevrilir. Məhkumların reabilitasiyası üçün xüsusi təlim proqramı lazımdır. Həbsxana cəza yeri deyil, yenidən tərbiyə yeri olmalıdır. Proqrama aşağıdakılar daxil edilməlidir: psixologiya, sosial elmlər, iqtisadiyyat, evlilik və ailə mövzuları, böhranların idarə edilməsi və valideynlik. Bunlar üçün isə müəllimlər- təcrübəli pedaqoqlar və psixoloqlar olmalıdır. Tədris prosesi tədris materialları ilə işləməyi və imtahan verməyi nəzərdə tutur. Daha təkmil mərhələdə kursu müvəffəqiyyətlə bitirmiş məhkumlar yetkinlik yaşına çatmayan məhbuslar üçün təlimatçı kimi işə götürülə bilərlər. Reabilitasiya olunmuş yetkin və yetkinlik yaşına çatmayan cinayətkarlar arasında qarşılıqlı əlaqə yenidən təhsilin effektiv vasitəsi olacaqdır. Bu cür kurslarda müvəffəqiyyətlə iştirak cəzaların azaldılmasında və ya vaxtından əvvəl azad edilməsində həlledici amil ola bilər. Şübhə yoxdur ki, bu yolla büdrəmiş insanın düşdüyü pis dairəni qırmaq mümkün olacaq. Dünyada baş verənlərə görə hamı günahkardır. Cinayətkarlar, qurbanlar yoxdur, hər kəs pis və yaxşı üçün tamamilə eyni dərəcədə məsuliyyət daşıyır. Çünki biz ayrılmaz bir dünyada yaşayırıq və inteqral dünyanın mülkü “dairə”dir, başlanğıc və sonun olmamasıdır. Buna görə də günahlandıracaq heç kim yoxdur - insan cəmiyyətində bütün hadisələr hamı tərəfindən təhrik edilir. Biz bütün inteqral sistemin mahiyyətini dərk etməli və hər kəsə fərqli yanaşmağa başlamalıyıq.

Qərarların qəbulu

İdeal olaraq qərarlar hər kəsin, hamının gözünün içinə baxa biləcəyi dəyirmi masada qəbul edilməlidir. Bu gün biz hamımız - həm hökumətlər, həm də sadə vətəndaşlar başa düşməliyik ki, sosial problemlərin həlli üçün dəyirmi masa arxasında hamının ehtiyaclarını birgə müzakirə etməkdən başqa (fiziki deyilsə, metaforik) (P.S. metafora- yunanca “köçürmə” və ya “məcazi”)  başqa yol yoxdur. Heç kimin üstün olmadığı masada hamı bərabərdir, hamı eyni statusa malikdir. Unutmamalıyıq ki, biz hamımız bir-birimizdən asılıyıq və bir ailənin üzvləri kimi bir-birimizə cavabdehik. Bizi hər addımda qabaqlayan problemlər əsl xəstəliyin səbəbləri deyil, simptomlarıdır - birlik və bir-birimiz üçün qarşılıqlı məsuliyyətin olmamasıdır. Ona görə də bu gün dəyirmi masa formatında problemlərimizi prioritet ardıcıllıqla bir-bir həll etmək ən vacibdir. Bu yolla biz tədricən qarşılıqlı təminat prinsipini rəhbər tutacaq cəmiyyət qurmalıyıq. Dəyirmi masa cəmiyyətin bütün sosial qruplarının mənafeyinə toxunan məsələlər üzrə qərarların qəbul edilməsi mexanizmi, habelə bu sosial qrupların öz aralarında görüş yeridir. Minimum problemi həll etmək və hər kəsin zəruri ehtiyaclarını təmin etmək üçün hamımız bir yerdə - iqtisadçılar, siyasətçilər, sosioloqlar və s., eləcə də xalq nümayəndələri bir “dəyirmi masa” arxasında əyləşib, ehtiyaclar indi bizim böyük ailəmiz üçün əsasdır deyə düşünməliyik. İlk növbədə milli prioritetlərin ardıcıllığı tərtib edilməlidir. Layihənin hazırlanması mexanizmi tamamilə şəffaf olmalı və əhalinin bütün təbəqələrinin maksimum rifahına nail olmağa yönəldilməlidir - yalnız bu halda “dəyirmi masa”nın qərarı cəmiyyətdən geniş dəstək alacaqdır. Prioritetlərin bu sırasına əsaslanaraq, digər məsələlərlə yanaşı, dövlət büdcəsi də formalaşmalıdır.

Kütləvi informasiya vasitələri

Psixologiya və sosial elmlər sahəsində aparılan tədqiqatlar göstərir ki, ətraf mühit insanın inkişafında həlledici amildir və son nəticədə onun dəyərlərinin miqyasını müəyyən edir. İçində olduğumuz cəmiyyət bizə moda, istehlak mədəniyyəti, xarici görünüşümüz, istirahətimizi diktə edir. Davrandığımız sosial normalar və hətta düşüncələrimizin istiqaməti əsasən bizə ətrafımız tərəfindən diktə edilir. İctimai rəyin formalaşmasında media mühüm rol oynayır. Bu gün texnologiyanın inkişafı ilə informasiyanın yayılması, sürəti və miqyası həqiqətən sonsuzdur. Bu, həm əvəzsiz faydalar, həm də düzəlməz zərər verə bilər. Medianın ideologiya deyil, sadəcə məlumat vasitəsi olması iddiası heç bir təqibə tab gətirmir və biz bunu hər addımda görürük. Müasir medianın ən kəskin problemlərindən biri zorakılıq problemidir. İnterneti dolduran seriallar, kliplər, filmlər və hətta cizgi filmləri zorakılıq və qəddarlıq səhnələri ilə doludur. Bu yaxınlarda bütöv nəsillərin tərbiyə olunduğu bir sıra cizgi filmlərinin uşaqlara nümayişi qadağan edildi... Amma axı qadağalar problemi həll edə bilməz. Medianın tam yönləndirilməsinə ehtiyac var. Qəddarlıq, fərdiyyətçilik, rəqabət öz yerini empatiyaya, əməkdaşlığa və zəmanətə verməlidir. Ona görə də medianın yeni sosial təfəkkür anlayışlarının yayılmasında fəal iştirak etməsi çox vacibdir. Söhbət tamam başqa dünyadan, başqa insanlıqdan gedir. Bu, həqiqətən hər kəsin hər kəslə ayrılmaz qarşılıqlı əlaqəsidir, lakin əsasən bu, medianın razılığı və yumşaq, həssas rəhbərliyi ilə baş verir. Bu ən vacibidir. Bu məqsədə yaxın olduğumuzu, yoxsa ondan uzaqlaşdığımızı, əksinə olduğunu mediaya görə mühakimə etmək olar. Bu gün biz bütövlüyə tamamilə qarşıyıq.

Mənbə:

https://www.michaellaitman.com/ru/articles/v-kakuyu-shkolu-budut-hodit-nashi-deti/

Rus dilindən tərcümə etdi:

Əsədov Seyyub Əsəd oğlu - Şirvan şəhər T. Bağırov adına 11 №-li tam orta məktəbin tarix müəllimi, “Ən yaxşı müəllim” müsabiqəsinin (2015-ci il), “Elektron Təhsil” Respublika Müsabiqəsi, “Təhsildə ən yaxşı İnternet resursları” nominasiyası qalibi (2017-ci il), Respublika “Pedaqoji Mühazirələr”inin (2003-cü il III dərəcəli Diplom və 2019-cu il Tərifnamə) təltifçisi, Təhsildə inkişaf və innovasiyalar üzrə IV qrant müsabiqəsinin (2020) qalibi (“V-XI siniflərdə tarix fənninin tədrisi metodikası” adlı metodik vəsait müəllifi).