Tədrisin
keyfiyyəti müəllimin təhsil fəaliyyətinin daim artan səviyyəsidir, şagirdlərin
hazırlanmasında yüksək nəticələri ilə xarakterizə olunur, təhsil prosesinin
bütün iştirakçılarının ehtiyaclarını ödəməyə qadir olan bir prosesdir.
Təhsilin keyfiyyəti şagirdlərin cavablara hazırlıq
səviyyəsi, fikri ifadə etmək bacarığıdır. Sadədən mürəkkəbə doğru bacarıq və
biliklərin formalaşmasında özünü göstərir. Təhsilin keyfiyyətinin yüksəldilməsinin
şərtlərindən biri müəllimin daimi və davamlı inkişafda olmalı olan peşəkar səriştəlilik
səviyyəsidir. Müəllimin peşəkar səriştəsi inteqrasiya xarakterlidir və peşəkar
işin səmərəliliyini müəyyən edən bilik və bacarıqların məcmusu kimi başa
düşülür.
Tədrisin keyfiyyətinə təsir edən əsas amillər
bunlardır:
1. “Müəllim şəxsiyyəti”. Müəllimin peşəkar
bacarıqları. Müəllimin ixtisası. Tədrisin səviyyəsi və müəllimin dərsə metodik
hazırlığının vəziyyəti. Müasir pedaqoji texnologiyaların mənimsənilmə səviyyəsi,
təhsil fəaliyyətinin həyata keçirilməsinə qeyri-standart yanaşma. Metodların, tədris
materiallarının, əyani dəstəklərin seçilməsi və tətbiqi, onların didaktik
effektivliyi. Məqsədlərin qoyulmasında və əsas bacarıqların formalaşdırılması bacarığı,
həmçinin reproduktiv işdən məhsuldar iş növlərinə keçid. Müəllimin nitq fəaliyyətinin
intensivliyi.
2. “Şagirdin şəxsiyyəti”. Şagirdlərin motivasiya səviyyəsi.
Bu amil şagirdlərin maraqlarından,
motivlərindən, həmçinin dərsin mövzusundan və cari tədris materialından
asılıdır. Şagirdlərin fərdi xüsusiyyətlərinin səviyyəsi. Şagirdlərin erudisiya
və öyrənmə bacarıqlarının aşağı səviyyəsi, tənbəllik amili, müəllimə inamın
aşağı olması, özünə inamının aşağı olması. Şagirdlərin nitq fəaliyyətinin
intensivliyi.
3. “Ümumi amillər”. Maddi-texniki təchizat, fənn
otağının əlverişli olması. İnternetə çıxış. Xarici təsir: media, televiziya,
mobil telefonlar, oyunlar, ailə, sosial mühit. Tədris prosesinin təşkili. Tətillər
və təlimdə digər fasilələr zamanı tədris materialının “unudulması”. Şagirdlərin
bilik və bacarıqlarındakı boşluqların aradan qaldırılması və qarşısının
alınması üçün yaxşı praktiki tövsiyələrin olmaması. Şübhəsiz ki, təhsil
sistemində innovativ təhsil sahələri yeni tip müəllim tələb edir. Bəs belə müəllimi
necə tapmaq olar? Bunun üçün pedaqoji kadrların yüksək səviyyəli ixtisasartırma
sistemini təmin etmək lazımdır. Yaradıcı müəllimlərin “canlı ünsiyyətini” heç nə
əvəz edə bilməz. Bunu isə internet saytlarında metodiki işlənmələrin, pedaqoji saytlarda
nəşrlərin yerləşdirilməsi ilə təcrübə mübadiləsi, elmi-praktik konfranslarda,
seminarlarda daha fəal iştirak, şəhər metodik həftələrinin, açıq dərslərin
keçirilməsi və s. yolla etmək mümkündür. Xüsusilə işləməli olduğumuz uşaqların
sağlamlığını unutmamalıyıq. Çox vaxt biz uşaqlarla işləyir, lakin onların
yalnız 10%-ə qədərinin praktiki olaraq sağlam doğulduğunu unuduruq. Ona görə də
bir çox uşaqlarımız dərslərdə, onlara verdiyimiz psixoloji və psixi gərginliyə
tab gətirə bilmirlər. Müəllim və psixoloqların əməkdaşlığını qeyd etmədən təhsilin
keyfiyyətindən danışmaq mümkün deyil. Hər bir uşaq fərdi xüsusiyyətlərə
malikdir. Müəllim sinfin psixoloji-pedaqoji vəziyyətinin diaqnostikasının tətbiqi
metodunda mahir olmalı və şagirdlərin təlim fəaliyyətini düzgün motivasiya etmək
bacarığına yiyələnməlidir. Hər bir şagirdin (P.S. elə müəllimlərində) uğurlu təhsil
alması üçün rahat şərait yaratmaq, sinif otaqlarını müasir avadanlıqla təchiz
etmək, müəllimlər üçün avtomatlaşdırılmış iş yeri təşkil etmək lazımdır. Həm də
müasir tələblərə cavab verən yüksək keyfiyyətli dərslikləri diqqətlə seçmək gərəkdir.
Bu işdə şagirdlərin fərdi xüsusiyyətləri də nəzərə alınmalıdır.
Müəyyən bir
fənnin tədris keyfiyyətinin yüksəldilməsi üçün əsas şərtləri müəyyən edə bilərik,
yəni:
- bütün növ məşğələlərdə müsbət motivasiyanın
yaradılması;
- inkişaf edən, psixoloji cəhətdən rahat
intellektual və informasiya mühitinin təmin edilməsi;
- təhsil və məktəbdənkənar fəaliyyətlərdə bilik və
bacarıqların praktikada tətbiqi ilə birbaşa əlaqəli fəaliyyətlərdə şagirdlərin
özünü inkişaf etdirməsi üçün əlverişli şəraitin yaradılması;
- müəllimin peşəkar inkişafı, onun ümumi
erudisiyası.
Təbii ki, təhsil cəmiyyəti formalaşdırır. Təhsil cəmiyyətin
dəyərlərini, məqsədlərini, mənəvi və yaradıcı potensialını formalaşdırmaqda əvəzsizdir.
Buna görə də təhsilə baxış əsaslı şəkildə dəyişməlidir, onun məqsədi təkcə
bilik əldə etmək deyil, həm də insanın formalaşması, özünü, insan obrazını,
unikal fərdiliyini mənimsəməkdir. Deyilənlərə yekun vuraraq qeyd etmək lazımdır
ki, təhsilin keyfiyyətinin yüksəldilməsi üçün müasir vasitə, metod və
formalardan istifadə zəruri şərtdir. Ənənəvi sinif-dərs təhsil sistemi
yaranandan bəri şagirdlərdə yüksək və sabit təlim motivasiyasının, fəal idrak fəaliyyətinin
formalaşdırılması problemi həmişə mövcud olmuşdur...
İstifadə
edilmiş resurs:
https://multiurok.ru/files/t-drisin-keyfiyy-ti-dedikd-n-basa-dusulm-lidir.html
Hazırladı:
Əsədov
Seyyub Əsəd oğlu - Şirvan şəhər T. Bağırov adına 11 №-li tam orta məktəbin
tarix müəllimi, “Ən yaxşı müəllim” müsabiqəsinin (2015-ci il), “Elektron Təhsil”
Respublika Müsabiqəsi, “Təhsildə ən yaxşı İnternet resursları” nominasiyası
qalibi (2017-ci il), Respublika “Pedaqoji Mühazirələr”inin (2003-cü il III dərəcəli
Diplom və 2019-cu il Tərifnamə) təltifçisi, Təhsildə inkişaf və innovasiyalar
üzrə IV qrant müsabiqəsinin (2020) qalibi (“V-XI siniflərdə tarix fənninin tədrisi
metodikası” adlı metodik vəsait müəllifi), Azərbaycan Respublikası “Təhsil
Şurası” İB-nin İdarə Heyətinin üzvü