Mixael Laytman: nağıl gerçəkləşsin deyə, ...

 Mixael Laytman yazır...

Tarix boyu nə qədər parlaq ağıllar insanı İNSAN  edəcək bir təhsil sistemi yaratmağa çalışıblar! Platon və Aristotel, Konfutsi və Uşinski, Makarenko və Mariya Montessori... Amma gördüyümüz kimi, onların bütün səyləri heç bir nəticə vermədi. Müasir insan öz əxlaqi keyfiyyətlərində uzaq əcdadlarından uzaqlaşmamışdır.

Biz arabanın arxasınca getməyi dayandırmalıyıq

Bizim problemimiz araba arxasınca gedirmiş kimi inkişaf etməyimizdir. Təbiətin bizdə yaratdığı impulsları izləyirik, onların təsiri ilə dəyişirik və sonra daha da pisləşdiyimizi görürük. Sonra ən azı bir az daha yaxşı olmaq üçün nə edə biləcəyimizi düşünürük.

Amma bizim ən yaxşı ideyamız gələcək vəziyyətlərə deyil, keçmiş vəziyyətlərimizə əsaslanır. Uşaq böyüdürük, 20-30 ildən sonra görürük ki, yanılmışıq. Ona görə də bütün təhsilimiz səmərəsizdir. Hətta təhsil sahəsində böyük mütəxəssislər də bizə indi yetişən və 30 ildən sonra dünyanı idarə edəcək nəsil üçün uyğun olan düzgün sistemi verə bilməzlər.

Bunun səbəbi 30 ildən sonra təbiətin bizi hansı dövlətə aparacağını bilməməyimizdir. Təhsil isə artıq indidən düzəltməli və aramızda olan və gələcəkdə üzə çıxacaq bütün fərqləri və ziddiyyətləri kompensasiya etməlidir. Amma bir insanın 30 ildən sonra necə olacağını təsəvvür etmək belə bizim üçün çətindir. Ona görə də təhsilimiz uğurlu alınmır.

Gələcəyin adamı

Təhsilin həqiqətən təsirli olması üçün onu inkişaf etdirən şəxs “gələcəkdən gələn insan” olmalıdır. Yəni inkişafımız nəticəsində hansı vəziyyətə çatmalı olduğumuzu bilən insan. Onda, bugünkü vəziyyətdə, hələ gəlməmiş olsa belə, sabahkı vəziyyətə hazır olacağıq. Onun görünüşünə daxildən hazır olacağıq.

Burada bizim bütün inkişaf prosesini izah edən ...elm (P.S. tərcüməçidən)  köməyimizə gəlir. Bu prosesdə hansı vəziyyətlərdən keçməli olduğumuzu təsvir edir, növbəti hansı vəziyyətə gələcəyimizi və bu vəziyyətdə özümüzü rahat hiss etmək üçün nə etməli olduğumuzu əvvəlcədən xəbərdar edir.

Əsas prinsip

Belə bir fikir var ki, yaxşı tərbiyə yaxşı davranış deməkdir. Halbuki bunun tərbiyə ilə heç bir əlaqəsi yoxdur. Tərbiyə münasibətlər nümunələri üzərində qurulur, çünki insana yalnız nümunələr təsir edir. Biz uşağın, eləcə də böyüklərin düzgün tərbiyə almasını istəyiriksə, ona nümunə göstərməliyik.

Ona görə də bizim seçimimiz yoxdur, biz elə sistemlər təşkil etməliyik ki, bir-birimizlə düzgün münasibətlərin nümunəsi olsun. Bəs münasibətlərimiz əsasən bir-birinə düşmənçilik və nifrət üzərində qurulubsa, belə nümunələri haradan ala bilərik?

Bunun üçün ...tövsiyələrə əsasən, cəmiyyətin bütün təbəqələri üçün kiçik qruplarda xüsusi seminarlar təşkil etmək lazımdır. Onlar müəyyən qaydalara uyğun olaraq on nəfərlik dairələrdə keçirilir. Belə dairələr özlüyündə insana nümunə olur. Seminar iştirakçısı burada xüsusi bir şeyin baş verdiyini hiss etməyə başlayır.

Bir dairədə hər bir şəxs öz növbəsində öz fikrini sərbəst ifadə edir. Sözləri kəsilmədən dinlənilir. Onun fikri ilə razılaşmasalar da, özlərini onun yerinə qoymağa və onun niyə belə bir baxış bucağına sahib olduğunu anlamağa çalışırlar. 2-3 belə ardıcıl müzakirədən sonra insanların münasibəti dəyişir. İlkin təcrid və inamsızlıq əvəzinə bir-biri ilə birlik, hərarət və daxili yaxınlıq hissi yaranır. 15-20 dəqiqə ərzində insanlar sözün əsl mənasında fərqli olurlar.

Bir dairədə təhsil

Bu metamorfoz hər hansı bir mövzunun müzakirəsi zamanı baş verir. Amma bu proses təhsildən bəhs edərkən xüsusilə vacibdir. Axı hamımız belə bir qənaətə gəlsək ki, məsələn, kinodan, televiziyadan zorakılıq, qəddarlıq, nifrət təzahürləri səhnələrini silib, onları yaxşı münasibətləri, dostluq, qonşuya məhəbbət inkişaf etdirən səhnələrlə əvəz etmək lazımdır, bununla da gözəl gələcək formalaşdırmış olarıq.

Bu, elmin  izah etdiyi kimi, son nəticədə gəlməli olduğumuz gələcəkdir. Nifrət, terror və müharibəsiz gələcək. Qonşuya sevgi prinsipinin gözəl şüar deyil, həyat prinsipi olduğu gələcək.

Axı biz istəsək də, istəməsək də təbiət bizi bu istiqamətə aparır, hər cür bəlalarla, kataklizmlərlə ona doğru itələyir. Çünki bəşəriyyət onun ayrılmaz hissəsinə çevrilməli, bütün kainatı ümumbəşəri harmoniyaya gətirməlidir.

Dağıntıdan harmoniyaya doğru

Bu gün harmoniya əvəzinə hər şeyi məhv etməyə çalışırıq. Başa düşmürük ki, bütün təbii fəlakətlər, müharibələr, terrorlar təbiətin bizə təzyiqidir. (Təbiət və ya Ali Qüdrət, Yaradan - elm bunun bir və eyni olduğunu izah edir).

Bu təzyiq bizi bir-birimizə və təbiətə münasibətimizi dəyişməsək, sadəcə olaraq özümüzü məhv edəcəyimizi dərk etməyə çağırır. Ona görə də bu gün təhsil məsələsi çox aktualdır.

Təbii ki, dairələrdə bir-iki müzakirədə insanı yenidən tərbiyə etmək mümkün deyil. Amma biz hamımız birlikdə dərk etməliyik ki, gələcək bizim üçün yalnız birləşməyə və bunun üçün dövlət səviyyəsində proqramlar yaratmağa başlasaq mümkündür.

Belə ki, radioda, televiziyada, mətbuatda, uşaq bağçalarında, məktəblərdə və s., belə demək mümkünsə, birlik kursları açılsın. Hansı ki, heç kim heç kimə zərər vermir. ....mənbələrdə deyildiyi kimi, “Özünə xoş olmayanı başqasına etmə”.

Tərbiyənin sirri

Bu, gələcəyə idealist baxış deyil. Bəziləri  çox gözəl başa düşürlər ki, insanda nifrət yox olmayacaq. Amma bu üsul ilə öyrənməklə insan öz nifrətindən üstün olmağı öyrənəcək. Necə deyərlər, “Bütün günahları (cinayətləri) məhəbbət örtər”.

 “Cinayətlər”, yəni aramızda olan bütün fərqlər qalacaq, amma birləşməklə onları sevgimizlə bərabərləşdirə biləcəyik.

Axı təbiətdə belə olur: minus və pilyus birləşir, molekullar, hər cür maddələr, zülal cisimləri və s. və il.  əmələ gəlir. Onların arasında bütün fərqlər, bütün ziddiyyətlər qalır, amma bir-birini tamamlamaq üçün düzgün birləşməyi bilirlər. Tərbiyənin bütün sirri budur.

Cansız, bitki və heyvan təbiəti səviyyəsində instinktiv olaraq baş verənləri isə insan səviyyəsində şüurlu şəkildə etməliyik. Sonra həyat gözəlləşəcək. Bu, bütün insanların şüurlu birləşməsi, onların düşüncələri, istəkləri, fərqli xüsusiyyətlərinin  olmasına baxmayaraq, bir araya gəlmək üçün bir-birini tamamlayanda “ruh” adlanan vahid bir orqanizm qurulur - hamı üçün bir.  Sonra hər kəs ən yüksək dünyanı  hiss etməyə başlayır.

Mənbə: https://www.michaellaitman.com/ru/articles/chtoby-skazka-stala-bylyu/

Rus dilindən tərcümə:

Əsədov Seyyub Əsəd oğlu-Şirvan şəhər T. Bağırov adına 11 №-li tam orta məktəbin tarix müəllimi, “Ən yaxşı müəllim” müsabiqəsinin (2015-ci il), “Elektron Təhsil” Respublika Müsabiqəsi, “Təhsildə ən yaxşı İnternet resursları” nominasiyası qalibi (2017-ci il), Respublika “Pedaqoji Mühazirələr”inin (2003-cü il III dərəcəli Diplom və 2019-cu il Tərifnamə) təltifçisi, Təhsildə inkişaf və innovasiyalar üzrə IV qrant müsabiqəsinin (2020) qalibi (“V-XI siniflərdə tarix fənninin tədrisi metodikası” adlı metodik vəsait müəllifi).

Xülasə: https://multiurok.ru/files/mixael-laytman-nagil-gerc-kl-ssin-dey.html