Bu gün Cənubi Koreya Respublikasının həyatında başlıca yeri
təhsil tutur. Bu ölkədə bunu hər addımbaşı hiss etmək mümkündür. Ölkə ABŞ, Çin,
Yaponiya, Rusiya kimi qiqant dövlətlərin əhatəsində yerləşir. Texnoloji
baxımdan inkişaf edən dövlətlərin əhatəsində keçmişdə qalmaq, gələcək üçün heç
bir perspektiv vəd etməz. Cənubi Koreyalılar da belə düşünürlər. Texnologiyanı
daha yüksək səviyyədə inkişaf etdirmək üçün isə təhsilə daha çox diqqət yetirmək
zəruridir. Deməli, ölkədə təhsil priortet olmalıdır. Bunu adi vətəndaş da belə
hesab edir. Ölkədə Ümumi Daxili məhsulun 10 faizi təhsil xərclərinə sərf
edilir. Bu, dünyada ən yüksək göstəricilərdən biri hesab olunur. Amma Koreya vətəndaşları
özləri təhsilə pul ayırmırlar. Bu vəziyyət ümumiyyətlə Cənub-Şərqi Asiya ölkələri
üçün xarakterikdir. Uşaqlara, xüsusən istedadlı uşaqlara daha çox diqqət
ayrılır və onların istedadlarını inkişaf etdirmək üçün müvafiq tədbirlər həyata
keçirilir. İstedadlı uşaqlarla işin əsasında isə xüsusi məktəblərin təşkili və əlavə
təhsil sisteminin inkişaf etdirilməsi dayanır. Koreyalılar belə düşünürlər.
İstedadlı şagirdlər üçün Busan şəhərində “Superməktəb” təşkil edilib. Qeyd edim
ki, Busan şəhəri Seuldan sonra Cənubi Koreyanın ən böyük liman şəhəri, təhsil mərkəzidir.
Qeyd etdiyim məktəb “Bussan Science Academy”, 2006-cı ildə isə – “Korean
Science Academy” adını alıb. “Korean Science Academy” Cənubi Koreya üçün milli əhəmiyyət
daşıyan təhsil müəssisəsidir. Bu məktəb Çinin “Superməktəb”indən əsaslı şəkildə
fərqlənir. Hər şeydən əvvəl bu məktəbin universitetlə bağlılığı yoxdur. Cənubi
Koreyada onu “Uşaq universiteti” adlandırırlar. Bura həqiqətən də
“universitet”dir. Bu məktəbdə təlim metodları işlənib hazırlanır, istedadlı
şagirdlərlə yeni-yeni iş formaları müəyyənləşdirilir. Məktəbin Institut For
Gifted Education and Promotion-la sıx əlaqələri var. Bəlli olduğu kimi, bu
institut dünyada istedadlı uşaqlarla iş sahəsində təhlili aparır, kimin hansı
işi necə, hansı səviyyədə həyata keçirdiyini müəyyənləşdirir.İnstitut Busan şəhərinin
müəllimləri üçün dörd beynəlxalq proqram təşkil edib. Bu proqramlar ABŞ-da,
İsraildə, Rusiya və Sinqapurda həyata keçirilir. Koreyalı alimlər hesab edirlər
ki, bu ölkələrin müəllimərinin istedadlı şagirdlərlə iş sahəsində daha yaxşı təcrübələri
var. İnstitut Busan şəhərinin istedadlı şagirdlərlə işləyən müəllimlərinin
ixtisasartırılması ilə də məşğul olur. Bütün kursların nəticələri dövrü olaraq
təhlil edilir. Bütün iştirakçıların məntiqi təfəkkürü, yaradıcılıq qabiliyyəti,
təhliletmə bacarığı qiymətləndirirlir. Bu, istedadlı şagirdlərlə işləmək üçün
çox vacib göstəricidir.
İndi isə “Korean Scince Academy”dən bəhs edək
Məktəbdə ancaq yuxarı sinif şagirdləri təhsil alırlar. Məktəb
dəqiq elmlər sahələri üzrə fəaliyyət göstərir. Məktəbin bütün şagirdləri dövlət
tərəfindən tam təminata alınıblar. Onların yaşayış xərcləri də ödənir. Əldə
etdiyim məlumata görə məktəbə qəbul üçün müsabiqə şərtləri olduqca çətindir.
Bir yer üçün 150-300 nəfər arasında mübarizə gedir. Məktəbin şagirdləri Vahid
Dövlət İmtahanından azaddırlar. Onlar istənilən universitetə imtahansız qəbul
olunurlar. Məktəbdə tədris ingilis dilində aparılır. Bu təhsil müəssisəsində dərs
aparmaq üçün dünyanın hər yerindən ən yaxşı müəllimlər dəvət edlirlər. Onların əmək
haqları da olduqca yüksəkdir. Onlar professorun əmək haqqı səviyyəsində maaş
alırlar. Bu, əlbəttə ki orta məktəb müəllimi üçün yüksəsk göstəricidir. Müəllimlər
unikal eksperimental işləri həyata keçirmək üçün ən müasir laboratoriya
avadanlıqlarına malikdirlər. Dərsliklər əsasən Amerikadan gətirilir. Baxmayaraq
ki, “Korean Scince Academy” hələ çox gəncdir, amma o bütün dünyada tanınır.
Xüsusilə Asiya-Sakit okean regionunda bu məktəbi çox yaxşı tanıyırlar. “Korean
Scince Academy”nin şagirdləri dünyanın aparıcı şagird konfranslarında tədqiqat
işləri ilə iştirak edirlər. Ümumiyyətlə Cənubi Koreyada istedadlı şagirdlərdən
daha səmərəli nəticənin əldə olunması üçün əlavə məşğələlərə ehtiyac duyulur.
Əslində bu, dünyanın hər yerində belədir. Onlar hesab edirlər ki, əlavə təhsil
şagirdin bacarıqlarının inkişafına yol açır. Istedadları üzə çıxarır. Cənubi
Koreyada əlavə təhsil ödənişlidir. Bu, valideynlərin hesabına həyata keçirilir.
Bununla belə ölkədə istedadlı uşaqlarla iş ümummilli proqram əsasında həyata
keçirilir. Bu məsələ milli məsələ hesab edilir və bu, sözdə deyil, əməldə də
belədir…
Çinin Shanghai high school-u
Çində istedadlı uşaq və gənclər dövlətdən, ayrı-ayrı müəssəsiə
və təşkilatlardan təqaüd alırlar…Ölkədə istedadlı uşaqlarla iş əsasən məktəblərdəki
dərnəklərdə həyata keçirilir. Əgər şagirdin istedadı varsa məktəbdə onun
istedadının inkişafına şərait yaradılacağına şübhə yoxdur. Çində istedadlı
uşaqlar üçün xüsusi məktəblər yoxdur. Amma hər bir universitetin nəzdində fəaliyyət
göstərən məktəblər var. Universitetlərin ən yaxşı müəllimləri yüksək səviyyədə
təhsil vermək üçün bu məktəblərə cəlb olunurlar. Bundan əlavə Çində iyerarxik məktəb
sistemi yaradılıb. Bütün əyalət və şəhərlərdə yaxşı məktəblər, onların arasından
isə “Super məktəb” adlanan ən yaxşı məktəblər seçilir. Bu təhsil müəssisləri
(Bunlar Çində bir neçə yerdə fəaliyyət göstərir) dövlətdən çox da böyük olmayan
dəstək alırlar. Ən əsası isə onlar müsabiqə seçimi hüququna malikdirlər. Onlar
məktəbə dünyanın müxtəlif ölkələrindən ən yaxşı müəllimləri dəvət edirlər. Bu
elit məktəblərdə yalnız çinlilər deyil, ABŞ, İngiltərə, Avstraliya, Kanada və
digər ölkələrdən olan şagirdlər təhsil alırlar. Burada təhsil haqqı 5-10 min
dollar arasındadır. Belə məktəblərə misal olaraq Shanghai high school – u göstərmək
olar. Bu məktəb Çinin ən qocaman məktəblərindən sayılır. Onun əsası 1865-ci ildə
qoyulub. 1993-cü ildə məktəbdə beynəlxalq əlaqələr şöbəsi, 1995-ci ildə isə məktəbin
bazasında bakalavriat yaradılıb. Məktəbin çox yaraşıqlı parklara malik böyük
kampusları, idman avadanlıqları ilə təchiz olunmuş idman zalları var.
Biologiya, ekologiya, kimya, fizika üzrə rəqəmsal laboratoriyalar
nanotexnologiyalardan istifadə etməklə laboratoriya işlərinin həyata keçirilməsinə
tam imkan verir. Çinli şagirdlər Shanghai high school-da 10-12-ci siniflərdə təhsil
alırlar. Əcnəbi tələbələr isə 9 yaşdan, yəni 4-cü sinifdən burada oxumağa
başlayırlar. Shanghai high school-da 3200 şagird təhsil alır, onlardan 1200 nəfəri
çinli, 2000 nəfəri isə əcnəbilərdir. Əcnəbi şagirdlər üçün ayrıca binalar inşa
edilib. Məktəb dəqiq və kimya-biologiya elmləri üzrə ixtisaslaşıb. İxtisaslaşma
1 il, 12-ci sinifdə həyata keçirilir. Məktəbdə şagirdlərlə üç mütəxəssis qrupu
işləyir: – universitet müəllimləri, pedaqoqlar və psixoloqlar. Müəllimlərin dərs
yükü 18 saat təşkil edir. Məktəbin 20 faiz məzunu təhsilini xarcidə, yüksək
reytinqə malik ali məktəblərdə davam etdirirlər. Shanghai high school-da təhsil
bütünlükdə ödənişlidir. Təhsil ingilis dilində hayata keçirilir. Məktəbdə fəaliyyət
göstərən muzey daha çox təhsil müəssisəsinin məzunlarından bəhs edən
materiallarla zəngindir. Onların arasında görkəmli dövlət xadimlərinə, elm
adamlarına rast gəlmək olar. Bu məktəbin elə məzunları var ki, onlarla dövlət
özü də qürur duyur.
Resurslar:
1. https://www.education-medelle.com
Böyükağa Mikayıllı, təhsil üzrə tədqiqatçı-jurnalist
Mənbə: https://bit.ly/3iULegb
UNESCO Beynəlxalq Mərkəzinin nəzdində fəaliyyət göstərən Beynəlxalq Ədəbiyyat və Jurnalistika Akademiyası (МАЛiЖ) 